Zwolle – Is RTV Focus door de gemeente Zwolle en de Stadkamer een handje geholpen om een serieuze kandidaat voor de nieuwe lokale omroep te worden? De onrust bij RTV Zoo, de voormalige lokale omroep, was in 2018 al jaren een hoofdpijndossier in de lokale politiek. Pogingen om RTV Zoo vlot te trekken faalden en een alternatief was er niet. Nieuwkomer RTV Focus verloor in 2015 de strijd om de nieuwe licentie. Schoorvoetend ging de gemeenteraad opnieuw in zee met RTV Zoo.
In 2017 escaleerde de situatie bij RTV Zoo, nadat er een conflict ontstond tussen de redactie en het bestuur. De politiek had geen mogelijkheden om in te grijpen. Wel werd er door raadsleden gesteld dat als de situatie bij RTV Zoo onoplosbaar zou blijken, er ruimte moest komen voor andere gegadigden. Onder meer VVD-raadslid Gerrit van der Kooij noemde RTV Focus als mogelijk alternatief. Na het conflict bij RTV Zoo stapte een vrijwilliger, Martin van der Hooft, over naar RTV Focus. RTV Focus werd opgericht in 2014 door Paul Oosterbaan en Christine Spinder. Samen runden zij de omroep met een handjevol stagiaires tijdens kantooruren.
RTV Focus huurde een kleine kantoorunit aan de Willemsvaart. In een eerder interview met Weblog Zwolle spraken oud-stagiaires over het onderkomen, hun namen zijn bij de redactie bekend. “Het was er zo klein en een hok vol rotzooi,” vertelt een voormalig stageloopster. “We zaten er soms met drie man op elkaar gepropt aan een bureau.” In de winter van 2018 kregen ze te horen dat Focus ging verhuizen naar de derde etage van de Stadskamer.
“Niemand begreep hoe dat kon,” zegt een stagiaire. “Er was nooit geld en ineens gingen we naar een prachtige, royale plek midden in de stad. Wij dachten dat het te maken had met belangrijke mensen. Dat die een dealtje hadden gemaakt voor Focus,” aldus de stageloopster.
Per 1 december 2018 werd de derde etage van de Stadkamer het nieuwe onderkomen van RTV Focus. Een vier jaar oude stichting bestaande uit Oosterbaan en Spinder, aangevuld met een vrijwilliger. Opmerkelijk is dat Stadkamer in haar jaarverslag van 2020 vermeldt dat de beoogde huur van RTV Focus door wordt geschoven naar 2021. In 2021 schrijft de Stadkamer in haar jaarverslag dat RTV Focus sinds 2021 bij de Stadkamer is ingetrokken als huurder. In werkelijkheid trok Focus op 1 december 2018 bij de Stadkamer in als huurder.
Of Focus huur heeft betaald voor haar riante onderkomen blijft onduidelijk. “De verhuur en de keuze van een huurder is de verantwoordelijkheid van de Stadkamer,” zegt Sam Rademaker, woordvoerder van de gemeente Zwolle.
“Destijds hadden wij op de derde verdieping van ons pand kantoorruimte over. In samenspraak met de gemeente is er gekozen om hier een partij voor te zoeken,” is het antwoord van Wesley van der Bol, marketing- en communicatieadviseur van de Stadkamer. “Hierbij hebben wij verschillende partijen gesproken en is de keuze uiteindelijk gevallen op RTV Focus. Het betreft hier dus een huurovereenkomst tussen RTV Focus en Stadkamer. Over de inhoud van de huurovereenkomst, eventuele andere afspraken en lopende betalingen weiden wij niet uit, omdat dit iets is tussen RTV Focus en Stadkamer.”
Op een verzoek om de jaarverslagen van 2018 en 2019 te sturen naar de redactie van Weblog Zwolle werd niet ingegaan door de Stadkamer. Ook op de vraag of de conclusie mag worden getrokken dat RTV Focus vijfentwintig maanden geen huur heeft hoeven te voldoen werd niet ingegaan. Evenmin kwam op tal van andere vragen over de aanschaf van goederen ten behoeve van RTV Focus geen antwoord. Van der Bol liet per mail weten het te willen laten laten bij een algemene reactie.
Het nieuwe onderkomen bood RTV Focus in ieder geval de mogelijkheden die ze eerder niet hadden. De slagkracht van de drie mensen die de omroep runden met een paar stagiaires kon flink worden vergroot. Het aantal stagelopers liep dan ook snel op in 2019 en 2020. Ook was er ruimte voor een radio- en televisiestudio. Twee weken nadat RTV Focus introk in de Stadkamer organiseerde de omroep een grote live-radio show, de Top 380. Bekende Zwollenaren schoven aan om in gesprek te gaan met Van der Hooft. Het leeuwendeel van de gasten bestond uit wethouders en gemeenteraadsleden.
Het evenement met versterkte muziek vond plaats in de centrale hal van de Stadkamer. Dit tot ongenoegen van bezoekers en medewerkers van de bibliotheek. De stagelopers moesten de gasten ontvangen en voorzien van koffie. Dit tot groot ongenoegen van de stagiaires. “Wij zijn er niet om meerdere dagen koffie te brengen,” zegt een oud-stagiaire. “Als we dat zouden willen hadden we een andere opleiding gekozen.”
Het was ook de inleiding van het eerste conflict tussen RTV Focus en stagelopers. “Opeens waren er via Martin twee radiopresentatoren. We kenden ze niet eens en kwamen vermoedelijk van RTV Zoo,” aldus twee oud-stagiaires. “Ze behandelden ons net als Paul en Christine als sloofjes.” Een woedeuitbarsting van een radiopresentatrice was de laatste druppel voor de stagelopers. Ze deden beklag bij hun school, het Cibap. Cibap handelde snel en besloot per direct alle stagiaires weg te halen bij RTV Focus. Een saillant detail is dat Focus op dat moment helemaal geen radiozender en -frequentie had.
Een overeenkomst tussen de uitspraken van stagiaires in 2018 en die uit 2019 is het illegaal downloaden van muziek voor de meerdaagse radioshow rond de kerstdagen. “Wij moesten alle muziek illegaal downloaden op internet. Dat werd dan gedraaid in de hal van de Stadkamer,” zegt een stageloper. Een andere stagiaire gaf aan dat als de muziek niet gratis gevonden kon worden op internet, Spotify werd gebruikt. Beide zijn verboden. Of Stadkamer op de hoogte was van deze schending van auteursrechten is onbekend. Stadkamer wilde hier verder niet op ingaan.
Stagelopers vertelden in een eerder interview dat ze de opdracht kregen om op internet spullen uit te zoeken voor de tv-studio. Onder meer studioverlichting en een greenscreen stonden op het verlanglijstje van Oosterbaan. “Wij moesten voor hem achterhalen welke spullen Focus moest hebben,” zegt Mathijs Schlaman, stageloper bij Focus in 2019. De studenten moesten een aantal keren op zoek naar goedkopere producten. Dit nadat Oosterbaan nul op het rekest kreeg van de Stadkamer. Uiteindelijk werden de gewenste studiomaterialen aangeschaft. “Volgens mij is alles betaald uit een of ander potje van Stadkamer en kon Focus het gebruiken,” aldus een andere stagiaire. Op de vragen over de aanschaf van materialen door Stadkamer voor RTV Focus wilde de Stadkamer niet ingaan.
Sophie de Vries, ook stagiaire bij Focus in 2019, vertelde al eerder over het ontbreken van internet bij RTV Focus. Meerdere stagelopers schetsten het beeld dat er veel irritatie en onvrede heerste bij medewerkers van Stadkamer over de aanwezigheid van Focus. De Stadkamer maakt gebruik van een beveiligd computernetwerk. In grote schakelkasten worden de aansluitingen op de verdiepingen aangesloten op het netwerk. Op de derde etage waren deze punten afgesloten. Eigenhandig besloot Focus om na kantoortijd in de schakelkast te duiken om de derde etage aan te sluiten op het internet.
Na maanden kwam er een abrupt einde aan het feest. “Personeel van de Stadkamer ontdekte dat Focus illegaal op het netwerk van de bibliotheek zat en sloot ze af,” zegt Sophie. “We moesten daarna gebruikmaken van het openbare wifi-netwerk van de Stadkamer. Dat was overdag zo traag dat we eigenlijk niets konden doen.” Het zonder toestemming binnendringen van een netwerk is een misdrijf. Op de vraag aan Stadkamer of er aangifte is gedaan tegen RTV Focus wegens computervredebreuk is niet gereageerd. Ook wilde Stadkamer niets zeggen over de afhandeling van deze kwestie met haar huurder.
Wat de omroep wel kreeg van Stadkamer was een uitstekende verzorging. Koffie, thee en soep werden gehaald bij de automaat in de kantine bestemd voor medewerkers van de Stadkamer. Ook over de schoonmaak van de derde etage hoefde Focus zich geen zorgen te maken. “We hadden daar eigen toiletten, die werden dagelijks een paar keer schoongemaakt door een schoonmaakbedrijf van de Stadkamer,” zegt een oud-stagiaire. “Ook onze bureau’s waren iedere ochtend weer gepoetst.”
Omdat Focus geen eigen computers had werden stagelopers gedwongen hun eigen laptops mee te nemen. “Vaak lieten we die aan het einde van de dag op het bureau liggen,” aldus een stageloper. Regelmatig kwam er een door de Stadkamer ingehuurd bedrijf langs om alle computers schoon te maken. “Het stof werd er uitgehaald en alles werd gepoetst. Je kreeg er zelfs een speciaal doekje bij om het scherm te reinigen,” aldus de stagiaires. Of Focus zelf moest betalen voor al deze diensten aan Stadkamer is onbekend. De gestelde vragen hierover werden niet beantwoord.
Stadkamer wilde niet ingaan op de vraag waarom de keuze op RTV Focus viel in 2018. Ook blijft onduidelijk wie de andere potentiële huurders waren in 2018. Voor zover te achterhalen viel, is er nooit in het openbaar gezocht naar huurders voor de ruimte in de Stadkamer. Ook de gemeente Zwolle gaat niet in op vragen of zij een sturende rol hebben gespeeld in het proces om RTV Focus onderdak te bieden in de Stadkamer. De gemeente Zwolle staat garant voor een flinke lening aan de Stadkamer. Daar zijn echter wel voorwaarden aan verbonden, onder meer een goede en gezonde financiële exploitatie. De prangende vraag is dan ook of meer dan twee jaar een huurder hebben die niet hoeft te betalen, valt onder goed en gezond financieel beheer.
Wat geen vraag meer is, is wie de nieuwe lokale omroep van Zwolle werd in 2020. RTV Focus en haar voorganger gingen opnieuw de strijd aan. Een wedstrijd waarvan de uitslag voor de aftrap al bekend was. RTV Focus was veruit de favoriet. Sinds oktober 2020 ontvangen ze tonnen aan subsidie en mogen zij zich de lokale omroep van Zwolle noemen. Volgens het jaarverslag van de Stadkamer mogen ze zich bovendien sinds 2021 een huurder noemen.
RTV Focus is inmiddels net als haar voorganger RTV Zoo flink in opspraak geraakt. In augustus beklaagden stagiaires zich over het grensoverschrijdende gedrag van oprichters Oosterbaan en Spinder. Inmiddels heeft dat geresulteerd in het intrekken van de erkenning als leerbedrijf waardoor de omroep is aangewezen op vrijwilligers. Volgens RTV Oost claimde Oosterbaan te beschikken over zo’n negentig actieve vrijwilligers.
Martin van der Hooft, de vrijwilliger van het eerste uur, heeft de omroep in april verlaten. Sinds het wegvallen van Van der Hooft en de stagiaires verschijnen Oosterbaan en Spinder zelf op persmomenten in Zwolle om verslag te doen. Ook op de website van de lokale omroep is het nieuwsaanbod kleiner geworden. De afgelopen tijd bestond het dagelijkse nieuws vooral uit berichtgeving over ongevallen in Zwolle. De tekst en foto’s werden hiervoor kant en klaar aangeleverd door een ingehuurd persbureau. Enkele weken geleden viel ook dit weg. Het persbureau heeft de samenwerking verbroken met RTV Focus vanwege een zakelijk geschil.
Begin volgend jaar volgt een tussentijdse evaluatie van RTV Focus in de gemeenteraad. RTV Focus was niet of nauwelijks bereikbaar voor de onderzoekers en gemeente Zwolle, waardoor het benodigde evaluatierapport vertraging heeft opgelopen. Na ruim twee jaar heeft RTV Focus nog weinig punten uit haar eigen beleidsplan gerealiseerd. Al met al lijkt de lokale omroep van Zwolle opnieuw een hoofdpijndossier te worden voor de lokale politiek.
