“Vrouwen zouden veel kritischer moeten zij [sic] op de keuze van een goede sportbh [sic],” kopt RTV Focus, de omstreden lokale omroep van Zwolle, op dinsdag 11 april. De omroep die in zwaar weer zit ontvangt tonnen subsidie om Zwollenaren dagelijks te voorzien van actueel nieuws. Door alle misstanden is de nieuwsvoorziening op radio en tv al tot stilstand gekomen. Online verschijnen er sporadisch nog nieuwsartikelen. Het lijkt dan ook een zegen als er wel nieuws verschijnt en zeker als er bij de verleidelijke kop een foto staat van een jonge deerne die haar pronte boezem toont in een sport-bh.
In werkelijkheid is het geen nieuwsartikel, ondanks dat de tekst en opmaak niet te onderscheiden zijn van het echte nieuws dat de redactie van RTV Focus produceert. De Zwollenaar wordt bedonderd en krijgt een door een reclamebureau aangeleverde tekst te lezen. Het artikel bevat links naar de websites van een verkoper van sportondergoed en van een tassenhandelaar. De sport-bh ondersteunt borsten van dames die zich inspannen; het artikel ondersteunt, met weinig inspanning, de financiën van RTV Focus.
Misleidende koppen
Dit jaar plaatste de omroep 28 nieuwsberichten die in werkelijkheid reclameboodschappen zijn. Al deze berichten verschenen in de rubriek Ondernemend Nieuws. Op 21 april verschenen er maar liefst zes van deze zogeheten advertorials. De Zwollenaar kreeg onder meer advertenties voorgeschoteld over rugzakken en cv-ketels. Veel tijd en moeite steekt de noodlijdende omroep niet in de berichten. De eerste zin die de Zwollenaar lezen krijgt, is: “Als trotse inwoner van de groene gemeente Almere, is het belangrijk om te weten hoe u uw nieuwe centrale verwarmingsketel in topconditie houdt.”
Ook op 11 april, 22 juni en 11 juli plaatste Focus minstens vijf tot nieuwsartikelen verpakte reclames op een dag. De berichten gingen onder meer over massagesalons. Boven de reclameberichten staan misleidende koppen zoals: ‘vergroen je buurt …’ (reclamebericht van een leverancier van graszoden), ‘de beste toevoegingen voor de tuin’ (reclameboodschap van een leverancier van tuinmeubelen), ‘gevaarlijke online gewoontes’ (reclame van een aanbieder van virtuele privénetwerken) en ‘9 op 10 Nederlanders: contant geld moet blijven’ (advertentie van een vergelijkingswebsite voor nieuw te openen bankrekeningen).
Herkenbare reclameboodschap
De toezichthouder, het Commissariaat voor de Media (CvdM), heeft inmiddels geconstateerd dat enkele lokale omroepen dit soort artikelen van commerciële partijen plaatsen. In een gezamenlijk persbericht van de toezichthouder en de Nederlandse Publieke Lokale Omroepen (NLPO) wordt letterlijk de door RTV Focus gekozen term ‘ondernemend nieuws’ gebruikt: “Het plaatsen van ‘ondernemend nieuws’, met content van commerciële partijen, dient volgens het Commissariaat te worden aangemerkt als reclame.”
In de Mediawet staan strenge regels om lezers te beschermen tegen dit soort reclamepraktijken. Zo moet er duidelijk boven het bericht staan dat het om een advertentie of reclame gaat. De wetgever eist dat een reclameboodschap als zodanig herkenbaar is voor de gemiddelde oplettende consument.
Overtreding Mediawet
Het plaatsen van advertenties die lijken op redactionele teksten is verboden, aldus het CvdM en de NLPO. Het is niet de eerste keer dat RTV Focus de Mediawet overtreedt, begin dit jaar constateerde de gemeente al dat de omroep de wet aan de laars lapte. De omroep had geen programmabeleidbepalend orgaan en dat is een wettelijke verplichting. Er is vervolgens een signaal afgegeven bij de toezichthouder.
De gemeente Zwolle wist niet dat de lokale omroep illegaal reclame plaatst op de website. “Het is nieuw voor ons,” zegt Cathelijne Koppert, woordvoerder van de gemeente. “Als we het hadden geweten konden we niet veel doen. We zouden in ieder geval melding hebben gedaan bij het CvdM, de toezichthouder.”
Enorme hoeveelheid advertenties
Thijmen Prins, burgerraadslid van de VVD in Zwolle, stoorde zich al langer aan de enorme hoeveelheid advertenties op de website van de lokale omroep. Hij is dan ook onaangenaam verrast dat een flink deel van de nieuwsberichten die bij de omroep verschenen reclameboodschappen zijn. “Het is vreemd dat een lokale omroep reclame publiceert als nieuws,” zegt Prins.
Silvia Bruggenkamp, fractievoorzitter van Swollwacht, deelt zijn mening. Terwijl ze haar reactie geeft, neemt ze een kijkje op de website van de lokale omroep. “Een obesitas moordenaar,” gilt ze uit. De ervaren politica die wel iets gewend is, zegt: “Obesitas is een ernstige ziekte waar mensen dood aan gaan.” Het oog van Bruggenkamp was plotseling gevallen op een ‘normale’ advertentie van een leverancier van afslankpillen.
Achter de advertentie gaat een buitenlands bedrijf schuil dat de pillen als de oplossing van obesitas promoot. De wonderpil wordt, vermoedelijk door de slechte vertaling, een obesitas moordenaar genoemd. “Het is een drama en schande,” vervolgt Bruggenkamp. “Advertenties over afslankpillen op de website van een publieke omroep waar ook minderjarigen komen.”
Opeenstapeling van malversaties
Nadat ze op meer informatie klikt in de advertentie krijgt ze een tekst te lezen: “Dit is het einde van obesitas in de wereld”. Er wordt geschreven over een CEO van een farmaceutisch bedrijf in Singapore die veroordeeld is tot stokslagen wegens pogingen om de historische medische doorbraak te dwarsbomen.”
“Het is bij RTV Focus een opeenstapeling van malversaties,” zegt Bruggenkamp. Ze vraagt zich af waar het geld naartoe gaat dat Focus verdient met deze advertenties en de tot nieuwsberichten verpakte reclames. Het laatste noemt ze ronduit misleidend. “En als je denkt dat het niet erger kan, zie je op de website van de lokale omroep advertenties voor gezondheidsbeschadigende afslankpillen!”
RTV Focus is onbereikbaar voor een reactie.
