Er is voor de echte Zwollenaar een redelijk bekende zin die als volgt luidt: “Wi’j ebben assies egèten in ’n petiekien in de Diezerstroate”. Met excuses voor de eventuele schrijffouten. Het Zwols is me niet met de paplepel ingegoten.
Laat ik nou heel lang gedacht hebben dat assies aardappelen waren, en dat die zin omgezet naar deze tijd zoiets betekende als: “We hebben een patatje gegeten in een cafetaria in de Diezerstraat”.
Nou, dat heb ik dus jaren fout gehad want ‘assies’ is Zwols voor pinda’s, en wel in de authentieke vorm, dus ongepeld. De vertaling zal eerder zoiets zijn als: “We hebben wat pinda’s gedopt, in een portiek in de Diezerstraat”. Het zal wel stammen uit de tijd dat de eerste Chinezen in Nederland pinda’s gingen verkopen met de reclameslogan: Pinda, pinda, lekka, lekka!
Dat woord assies kan, zo bleek me, ook niet gelinkt worden aan straatnamen als het Assiesplein en de Assiesstraat. Want het Assiesplein heette voor 1860 Asjesplein. Daar stond vroeger de gasfabriek en ligt nu het parkeerdek het Noordereiland.
Zoals ik wel eens eerder vertelde, had onze familie in het verleden daar in de buurt een koffiebranderij, aan het eind van de Thorbeckegracht. Voor 1960 werden er, op zaterdagmorgen – toen nog een deel van de werkweek – vaak in plaats van koffie, pinda’s gebrand. In de ongepelde vorm. Dat was zogenoemd ‘loonbranden’.
Tijdens dat brandproces moesten telkens weer pinda’s gepeld worden om te kunnen zien of de ‘inwendige pinda’s’ gaar waren. Dat was pas, als het roodbruine vliesje er als vanzelf afging. De man die dat werk deed moest een paar vuurvaste vingers hebben, want de temperatuur van het branden lag behoorlijk boven de 100 graden Celsius.
En na afloop nam mijn vader vaak een grote zak pel-pinda’s mee naar huis en zaten we ’s avonds met het hele gezin rond de eettafel met daarop een krant uitgespreid en verdwenen die vers gebrande pinda’s als sneeuw voor de zon.
Mij bleek trouwens dat zelfs de pinda-doppen in het Zwols ook nog assies worden genoemd. In de huidige machines – nu heet het bedrijf Mocca d’Or – zou het pindabranden niet meer kunnen. Het interne transport verhindert dat.
En het bedrijf ligt nu te ver verwijderd van de Assiesstraat, zullen we maar denken.
