Draaiorgel gaat de Zwolse binnenstad opfleuren

Zwolle – Deze zomer is er weer sfeervolle draaiorgelmuziek in de straten en op de pleinen in Zwolle. Exact 100 jaar oud is het draaiorgel dat binnenkort wekelijks in de Zwolse binnenstad te horen en te zien zal zijn.

Twee hobbymatige draaiorgelmannen, Erik Mertens en Joris Jan ten Have, zullen het antieke pierement, dat in de jaren ’30 ondermeer in de Amsterdamse Jordaan speelde, op donderdagen op oorspronkelijke wijze door de stad voortduwen en zoveel mogelijk met de hand aan het grote wiel gaan draaien.

Het orgel is in 1912 in Parijs gebouwd door de Firma Limonaire Frères en heeft ondermeer dienst gedaan in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Na de oorlog werd het door heel Nederland op de kermis ingezet, waar het in een zweefmolen stond opgesteld. In het gemeente Archief van Zwolle is een foto uit 1954 opgedoken, waarop het orgel staat afgebeeld op het Grote Kerkplein.

Er is ruim drie jaar gewerkt aan de volledige restauratie van het historisch waardevolle draaiorgel, dat overigens dermate zeldzaam genoemd mag worden dat het Nationaal Fonds Draaiorgelbehoud goede aanleiding zag een ruime subsidie toe te kennen voor die restauratie van het instrument.

Onlangs werd het draaiorgel aan een grote schare van geïnteresseerden en liefhebbers gepresenteerd in het Museum Speelkok te Utrecht. Nu zal het binnenkort als stadsorgel in gebruik worden genomen in Zwolle, waar Erik en Joris Jan op donderdagen de binnenstad gaan opfleuren. Zij zullen het orgel zoveel mogelijk op authentieke wijze exploiteren. Dat wil zeggen dat zij het draaiorgel op een originele houten driewielige kar door de straten voortduwen en zoveel mogelijk met eigen spierkracht het grote wiel zullen gaan ronddraaien om de muziek ten gehore te brengen. Daarmee willen zij een oude traditie in ere houden en laten zien hoe draaiorgelmannen vroeger hun beroep uitoefenden. Ofschoon de beide heren zelf niet in Zwolle woonachtig zijn – Erik’s (groot)ouders, toen ze nog leefden, overigens wel – hebben zij de Hanzestad uitverkoren omdat ze erg gecharmeerd zijn van de sfeer en het stedenschoon van de binnenstad en er bovendien al jaren geen groot draaiorgel geregeld meer in Zwolle is te beluisteren.

Op het orgelfront staan na de restauratie weer drie prachtige draaiorgelbeelden, die op belletjes slaan en waarvan de middelste de maat aangeeft, waardoor er ook voor kleine kinderen heel veel te zien is. De ouderen zullen veel van de melodieën van vroeger herkennen, maar het is ook de bedoeling geregeld eigentijdse muziek te gaan spelen, De 17 jarige receptionist in opleiding Joris Jan is namelijk 1 van de vijf laatste arrangeurs van draaiorgelmuziek in Nederland . Hij vertelde daarover onlangs nog op de landelijke televisie in het Programma Koffietijd van RTL en in Tijd voor Max. De 53 jarige Mertens, eigenaar van het orgel en museummedewerker van beroep, kan zich dus gelukkig prijzen met een ‘huisleverancier‘ van nieuwe muziekboeken voor het orgel. Als eerste staat vanzelfsprekend in bestelling een medley met Zwolse liederen en liedjes!

In Nederland zijn op dit moment nog slechts vier draaiorgels die op een zelfde authentieke wijze worden gepresenteerd. In Doesburg, Den Helder, Voorburg en Zaltbommel. Het Zwolse draaiorgel kan, als vijfde in de reeks, dan ook als bijzonder uniek worden beschouwd.