Zwolle – Van 20 tot 23 maart is de Water4daagse, vier dagen boordevol activiteiten rondom water. In het kader daarvan laat het Stedelijk Museum Zwolle één van de oude drinkwaterpompen opknappen. Kom daarom binnenkort kijken in de tuin van het museum.
Tegenwoordig heeft iedereen in Zwolle schoon drinkwater uit de kraan. Maar dat is pas een jaar of honderd zo. Hoe het daarvoor was? Vanaf de middeleeuwen haalde de bevolking van Zwolle water via putten, gemaakt van holle boomstammen, uit de grond. Door de zandlaag waarop Zwolle is gebouwd, was dat water schoner dan het water in de omgeving en ook beter drinkbaar dan rivierwater. Later zouden er echter grote problemen ontstaan met het drinkwater. Het stadsbestuur heeft geprobeerd de Grote Aa, die midden door het centrum van Zwolle loopt, schoon te houden. Al in de zeventiende eeuw werd het daarom verboden om het gemak (de poepdoos) te lozen op de Grote Aa. Het heeft echter niet veel geholpen. De Aa veranderde langzaamaan in een open riool, net als de andere wateren in Zwolle, waarin mensen hun afval gooiden en poepdozen leegden. Het stonk en het was bovendien een gevaar voor de volksgezondheid. De putten werden in de achttiende eeuw omgebouwd tot pompen, zodat er geen afval meer in gegooid kon worden.
In de negentiende eeuw was het drinkwater uit de pompen sterk vervuild. Het afvalwater stroomde namelijk vlak langs het grondwater en kon zo tot het drinkwater doordringen. Dit leidde tot tal van uitbraken van ziekten waaronder dysenterie en cholera, dat rond 1800 haar intrede in Nederland deed en zich via het vervuilde water kon verspreiden. Dit leidde tot grote epidemieën en veel doden. Halverwege de negentiende eeuw hadden de artsen wel door dat alle epidemieën iets met het water te maken hadden, maar de precieze oorzaak was nog niet bekend. Veel sloten zijn daarom dichtgegooid en in 1862 is de Grote Aa overkluisd. Dit was echter nog niet voldoende.
Uit het drinkwateronderzoek van 1879 van twee leraren bleek dat het water uit de 35 stadspompen niet zo geweldig was: van 7 pompen was het water vrij goed, het water van 17 pompen was verdacht en 11 pompen werden direct afgekeurd. In 1891 werd besloten om waterleidingen aan te leggen en een watertoren te laten bouwen, die december 1892 werd opgeleverd. Het duurde daarna nog jaren voordat alle huishoudens aangesloten waren op de waterleiding. Rond 1905 was circa 90% aangesloten. In de tentoonstelling De millenniumdoelen in de geschiedenis van Zwolleis één van de middeleeuwse putten opgesteld en kunt u meer te weten komen over cholera en andere problemen uit het verleden. De waterpomp in de tuin wordt schoongemaakt en zal in de week van de water4daagse de tuin weer sieren. Ondertussen kunt u in het museumcoffeeshop genieten van een kopje koffie of een lekker glaasje kraanwater.
Locatie: Stedelijk Museum Zwolle, Melkmarkt 41, Zwolle
