Zwolle – Volgens burgemeester Henk Jan Meijer, tijdens zijn nieuwjaarstoespraak, zijn we na Amsterdam de beste binnenstad van Nederland. In Amsterdam heeft het stadsbestuur de grote letters “I Amsterdam” op het Museumplein laten weghalen omdat die teveel de nadruk legden op het hedendaagse individualisme. Volgens burgemeester Meijer kunnen we in Zwolle beter spreken over “Wij Zwolle”. Na deze uitspraak kreeg hij een enthousiast applaus van de vele Zwollenaren die woensdagavond naar de nieuwjaarsbijeenkomst in de Spiegel waren gekomen.
Het gaat goed in Zwolle. Er worden vele initiatieven genomen. Zwollenaren geven hun stad een rapportcijfer 8, terwijl dat vijfentwintig jaar geleden nog een 7 was. Henk Jan Meijer is daar erg trots op: “Ik ben blij dat ik dat heb mogen meemaken.” Wel erkent hij dat het niet iedereen goed gaat. 6% van de Zwollenaren leven in armoede, waaronder vele kinderen. Niet iedereen is blij met een coffeeshop, windmolens of een zonnepanelenpark in zijn buurt: “Die reacties laten me echt niet koud, maar we moeten het goed doen voor de inwoners van nu en van 2030.” Bijna 10% van de Zwollenaren is laaggeletterd en ook dat vraagt aandacht. “Bij de gemeente Zwolle willen we ervoor zorgen dat mensen die zorg nodig hebben het ook echt krijgen.”
Na de nieuwjaarstoespraak van de burgemeester was het podium in de Spiegel voor jonge artiesten uit Zwolle. Het piano-duo Laverman & Scheffer lieten hun kwaliteiten zien, samen met de Zwolse muziektalenten Micah & Julia, die het afgelopen jaar al meerdere keren te bewonderen waren bij onder andere het Bevrijdingsfestival en De Wilde Deerne. De rookmachine werd af en toe flink opgestookt, maar de muziek was er niet minder om. Ook MILO werd ondersteund door een geweldige bigband met strijkers, gitaristen en blazers. Als klap op de vuurpijl kwamen aan het eind van de voorstelling twee oudere mannen het podium opgerend: “Vrogger deden we dat anders,” en begonnen direct swingend het nummer ‘I put a spell on you’ te zingen. Applaus uit de zaal, want die herkende direct het duo Henk en Mick van The Voice Senior. Ze hielden zich goed staande tussen het jonge talent en met het prachtige lied ‘I am a soulman’ sloten ze hun optreden af, samen met al die jonge muzikanten die Zwolle rijk is.
De volledige toespraak:
Van wens naar werkelijkheid
Ik ben een Zwollenaar! Net als u. Samen maken wij van wensen werkelijkheid, en bouwen we aan het Zwolle waarin we willen wonen.
Ik neem u mee naar 2030, het Zwolle van morgen, het Zwolle waarin de jongeren van nu volwassen zijn. Zo’n 750 jongeren deelden afgelopen zomer in een onderzoek hun wensen voor 2030. Wat moet werkelijkheid worden, vinden zij? De jeugd heeft de toekomst, maar de jeugd heeft ook het nú. Heel logisch dus om hen te betrekken bij het bouwen van de samenleving waarin ze nu en straks wonen.
Zwolse jongeren zetten niet massaal in op zaken die je bij jongeren verwacht: aaneengesloten rijen met disco’s en lekkere hangplekken. Nee, ze hechten vooral belang aan de binnenstad. Geen wonder, want we hebben na Amsterdam de beste binnenstad. I Amsterdam? Nee, wij Zwolle! We werken er hard aan om de meest aantrekkelijke binnenstad van Noordoost-Nederland te blijven. En vooruit, waarom laten we dat Noordoost eigenlijk niet weg? Wij, Zwolle. Samen met ondernemers, waaronder ook culturele ondernemers, werken we aan een aantrekkelijke, gastvrije, levendige en economisch sterke binnenstad. Waar je lang en kort kunt verblijven met veel plezier. In de winter toveren die prachtige lichtobjecten de binnenstad om in een sprookje. Misschien hebt u zelfs wel in die enorme kerstbal gezeten, Achter de Broeren. En in de lente beginnen de geveltuintjes weer te bloeien, die sterk bijdragen aan de beleving, en ook aan het klimaatbestendig maken van de stad.
Behalve aan de binnenstad hechten onze jongeren aan de parken en het groen en aan de stadsmuur bij Saluti waar je naar de eendjes kunt kijken in de Thorbeckegracht. Ze vinden het belangrijk dat er een asiel komt voor egels. Een onverwachte uitkomst? Ik denk het niet. Jongeren zijn ook mensen. Wat we belangrijk vinden in het leven: geluk, gezondheid, werk, wonen, dat blijft altijd belangrijk, ook voor nieuwe generaties.
In 2030 hebben onze jongeren hun studie afgerond, ik hoop die van mij iets eerder trouwens. Ze hebben een huis, een boom, een beest, en een elektrische auto. Ze hebben een toekomstbestendige opleiding gedaan, en werken in de regio. Ze hebben zonnepanelen op hun dak, wonen klimaatneutraal en zijn, in onze smart city, met alles en iedereen verbonden. Ze fietsen van hot naar her door Zwolle, wereldfietsstad. Geen stad in de wereld waar zoveel fietsbewegingen zijn als in Zwolle. En zij parkeren hun fiets in de ondergrondse fietsenstalling bij het station. Die stalling is circulair ontworpen en klimaatadaptief gebouwd. En biedt ruimte aan maar liefst 5.475 fietsen. Er gebeurt van alles in de Spoorzone, mooie initiatieven. Dat gebied en de binnenstad worden langzamerhand samen één sprankelende Centrumzone. Ook daar bereiden we ons voor op 2030 en verder, veel verder. Die gewenste toekomst, de werkelijkheid van straks, daar werken we nu aan. En overigens is die toekomst niet alleen voor jongeren, want 75 is het nieuwe 55.
Onderweg naar 2030 is het inmiddels 2019 geworden. Ik moet altijd even wennen aan zo’n nieuw jaar. Het duurt een tijdje voordat het jaartal soepel uit mijn mond rolt, misschien herkent u het. 2018 is voorgoed voorbij, het is bijgeschreven in de geschiedenisboeken.
Sommige dingen blijven me bij. Wat mindere dingen, zoals recent de niet geheel rimpelloos verlopen Sinterklaasintocht in Zwolle. Maar ook heel mooie dingen, zoals de lange hete zomer, met volle en nieuwe terrassen, een druk bezochte binnenstad en het stadsstrand om even uit te waaien. Ik denk aan de plaatsing van het 100 meter lange stalen brugdeel van de nieuwe busverbinding bij het station, in mei. Daar kon je bij zijn, op de tribune. En als u dat gemist hebt, kunt u op zaterdag 9 februari ongehinderd rondlopen op die geweldige busbrug voordat de bussen het overnemen. En ik noem natuurlijk de Kamperlijn, die eerst niet zou stoppen in Stadshagen, maar gelukkig vanaf eind dit jaar wel.
Het zijn een paar hoogtepunten van en voor onze stad. Daarnaast is er nog een groot hoogtepunt, namelijk de uitkomst van het Buurt-voor-Buurt-onderzoek, dat we sinds 1995 organiseren om de leefbaarheid, veiligheid en gezondheid in de stad te meten. Zwollenaren waarderen hun stad. We zijn in die tijd van een 7 naar een 8 gegaan. Ik ben blij dat ik het heb mogen meemaken.
2018 is gaan behoren tot de heel rijke historie die we als Zwolle hebben. Dat ‘rijk’, daar mag overigens wel een kanttekening bij. Want 6% van de Zwollenaren, waaronder veel kinderen, leeft in armoede. Die 8 van het Buurt-voor-Buurt-onderzoek geldt dus niet voor hen. In 2019 willen we ervoor blijven zorgen dat ook zíj aan hun toekomst kunnen werken.
Werken aan de toekomst doen we met inwoners en ondernemers én met een nieuwe gemeenteraad en een nieuw college. Al gauw de helft van de 39 raadsleden is nieuw sinds de gemeenteraadsverkiezingen, plus drie wethouders. Ik geef nieuwe raads- en collegeleden graag een advies dat ik aan mijn studerende kinderen nooit zou geven, namelijk: lees maximaal de helft van de stukken die je voor je neus krijgt. Focus je op bepaalde onderwerpen en zorg vooral dat je contact houdt met de Zwollenaren.
Nieuwe gezichten brengen frisse ideeën. Gebaande paden kunnen weer eens verlaten worden. Het argument ‘Zo doen wij dat altijd’, is opeens minder doorslaggevend. En we kunnen het weer eens hebben over wie wat doet in de stad, en waarom. Daar hoort natuurlijk ook de vraag bij wat u zelf doet. En wanneer en hoe hebt u de gemeente daarbij nodig?
Thorbecke zei: openbaar bestuur moet met z’n tijd meebewegen, anders zal het niet meer naar behoren functioneren. Het is belangrijk jongeren te betrekken. Om dat te bevorderen konden jongeren in Zwolle op verkiezingsdag op 21 maart vanaf middernacht stemmen in het Vliegend Paard. Een geweldige opkomst, en een geweldige ervaring voor mij om mee te maken. Als jongeren niet naar de stembus komen, brengen we de stembus naar hen toe.
In de Thorbeckelezing van 10 oktober sloot Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren zich aan bij Thorbecke én bij Meijer: we moeten ons bestuursmodel aanpassen aan wat de tijd vraagt. Great minds think alike. We moeten blijven werken aan het vertrouwen van Zwollenaren in de overheid en de politiek. Dat is reden te meer om hen dicht te betrekken bij de samenleving, om het waar mogelijk sámen te regelen. Hoe dichter we verbonden zijn, hoe meer vertrouwen er is. We moeten onze weg erin zoeken álle Zwollenaren te bereiken. Laten we écht van gedachten wisselen op een manier die bij u past. Met oprechte interesse in meningen en belangen van mensen, van Zwollenaren. Door ruimte te geven aan inwoners, bedrijven en instellingen om zelf vorm te geven aan de toekomst. En van wensen werkelijkheid te maken.
Daarbij kun je het overigens niet iedereen naar de zin maken. Er zijn bezwaarschriften binnengekomen tégen de coffeeshop, en toch komt ‘ie er misschien wel. En je zult maar een windmolen in je voortuin krijgen, of een zonnepanelenpark. Die reacties laten mij echt niet koud, maar we moeten het goed doen voor de inwoners van nu én van 2030. Het is mijn taak als bestuurder om visie te hebben, om flink vooruit te kijken.
Bij het vormen van de gewenste toekomst, staan we voor drie uitdagingen waar de overheid een opgave heeft, maar waaraan u ook zelf een bijdrage kunt leveren: het klimaat, energie en de arbeidsmarkt. Als we met het klimaat niet als de raphazen aan de gang gaan, houden we geen droge voeten in Zwolle. ‘Klimaatadaptatie’ klinkt als iets groots en zwaars, wat ánderen moeten oplossen. Maar het gaat ook om kleine dingen. Niet alleen om dé deltawerken, om indrukwekkende dijken en gemalen, maar ook om kleine deltawerkjes in uw eigen tuin. Ik denk aan Adriaan Mosterman, die samen met zijn buren in Assendorp de straat klimaatactief heeft ingericht. Adriaan heeft goed begrepen dat de tegels uit de tuin moeten en dat er meer groen nodig is. Door samen te werken met je buren aan klimaatadaptatie komt er meteen meer sociale verbondenheid. Waar het om gaat is dat we samen werken aan grote en kleine veranderingen om waterrobuust en klimaatbestendig te zijn.
Dat is een uitdaging. Net als de energietransitie. De gemeente is in die energietransitie maar één van de spelers. Eén van de andere bent u zelf. Want het gaat in eerste instantie niet om windmolens, maar om de isolatie van uw huis, om uw nieuwe ketel, uw spaarlampen en uw elektrische fornuis: allemaal kleine beslissingen die voor u groot zijn. Daarbij moeten we u perspectief bieden. Spencer Roozeboom en Jorien Sissing zijn daarin een voorbeeld; zij wonen in het duurzaamste huis van Nederland, en dat staat in Zwolle!
De energietransitie biedt kansen voor Zwolle. Het zorgt voor een schone, betaalbare en lokaal gefundeerde energievoorziening, waarin iedereen mee kan doen. Want: wij, Zwolle. Dat doen we stapje voor stapje; een olifant eet je tenslotte ook stukje voor stukje – dat houdt het overzichtelijk en ook leuk. Dit jaar wordt het jaar van de zonneparken, die komen onder andere in Herfte, de Bomhofplas en de Sekdoornplas. Sun city ligt plotseling in Overijssel!
Ik ben er voorstander van dat we voortdurende innovatie stimuleren bij zulke ingewikkelde onderwerpen als klimaatadaptatie en energietransitie. Dat moet ook, want we hebben er geen idee van welke technologische ontwikkelingen nog volgen tot 2050 – het jaar waarin we energieneutraal willen zijn.
In Zwolle hebben we de eerste Plastic Road ter wereld aangelegd, een mooi voorbeeld van innovatie. Bij het vervaardigen van de Plastic Road waren partners uit stad en regio betrokken. De road is gemaakt van ingezameld plastic en kan tot in lengte van jaren hergebruikt worden. Bij extreme weersituaties kunnen we er veel regenwater in bergen. Degenen onder ons die het Bevrijdingsfestival bezoeken, waren het afgelopen jaar samen goed voor 220.000 plastic bierglazen. Die glazen liggen nu aan de Deventer straatweg. Hoe leuk is dat? Leuk is ook dat de driejarige Anne op zijn loopfiets stiekem de hoogwaardigheidsbekleders omzeilde en als eerste Zwollenaar het fietspad voor zijn ouderlijk huis in gebruik nam. Anne maakte werkelijkheid van zijn wens, en soms moet je dan even door het protocol heen, en afrekenen met alle protokolder.
Met de Plastic Road staat Zwolle volop in de belangstelling, nationaal en ook internationaal. Ik heb zelfs onlangs Financial Times Magazine te woord mogen staan over ons investeringsklimaat. Bedrijven en buitenlandse investeerders weten ons te vinden. We hebben creatieve ondernemers. Denk aan Perron 038, innovatieve maakindustrie pal naast het spoor. Het is een initiatief van grote ondernemers in onze regio en een belangrijke aanjager van innovatie. We hebben een eersteklas infrastructuur, en zijn het op één-na-grootste OV-knooppunt van Nederland. Reistijd naar Amsterdam is 1 uur, naar New York 8 uur, vinden ze bij Perron 038.
Naast al deze onderneemkracht beschikken we in onze regio over geweldig onderwijs. We zijn ons als Regio Zwolle − een samenwerkingsverband van ondernemers, onderwijs en 21 gemeenten, onder leiding van de Provincie Overijssel − zeer bewust van het belang van menselijk kapitaal: de voorraad van competenties, kennis, sociale en persoonlijke vaardigheden. Alle uitdagingen waar we voor staan: het bouwen van betere, klimaatrobuuste huizen, innovatie in alle sectoren en ook de energietransitie: alles staat of valt met de beschikbaarheid van voldoende, gekwalificeerde mensen. Mensen zoals u. We willen een goede match maken tussen vraag en aanbod, en daarbij inclusief zijn. We hebben goed opgeleide mensen nodig. Ook mensen die praktische skills hebben. Daarnaast hebben we de uitdaging en de wens dat we mensen opleiden voor toekomstige beroepen. Terwijl we die door de snelle technologische ontwikkelingen nog helemaal niet in beeld hebben.
Want die technologische ontwikkeling, dat is wel een dingetje. Door de nieuwste update van de iPhone kunt u precies zien hoe lang u online bent, elke dag. U wilt het niet weten. (En u wilt al helemaal niet weten hoe lang uw kinderen online zijn.) Zelf heb ik het opgegeven, met de updates, dat lukt ook niet meer met mijn device uit de vorige eeuw. En dat is heel lekker rustig. Ik ben analoog aan het vergaderen, bespreken en besturen. Toch kunnen we Zwolle niet vooruit brengen als we doen alsof het leven nog analoog is. We zijn digiburgers, allemaal. Zwolle nog beter laten functioneren dankzij data en slimme technologie, dat is wat we met het project Smart Zwolle willen bereiken. Denk aan het delen en toepassen van (informatie)technologie, en aan het duurzaam oplossen van vraagstukken rond vervoer, gezondheid en veiligheid. En, wederom, klimaatadaptatie, zoals we doen met Senshagen. Inwoners adopteren een sensor en verzamelen daarmee waardevolle data rondom klimaatverandering. Daardoor krijgen we meer inzicht in de effecten van klimaatverandering op straatniveau. Zo verbinden we inwoners en technologie aan de stad.
Internet en technologisering veranderen het ontwerp, het bestuur en het beheer van onze stad. De constante verbondenheid en flexibiliteit leiden tot een andere samenleving dan we gewend zijn. Het is onze taak, als bestuurders, ervoor te zorgen dat de samenleving technisch, praktisch en democratisch blijft functioneren. En dat iedereen begrijpt waar het over gaat. Want wat vindt u hiervan: “Er wordt een bijdrage in de kosten gevraagd, namelijk 100% van de totale kosten van de voorziening, wanneer het netto gezinsinkomen de grens van anderhalf keer de in de persoonlijke situatie geldende bijstandsnorm overschrijdt.” U kijkt mij nu niet-begrijpend aan, en dat begrijp ik. Dit is een tekst die begin 2018 nog op de website stond van de gemeente Zwolle.
Van de Zwollenaren tussen de 16 en 65 jaar is ongeveer 1 op de 9 laaggeletterd. Eén van hen is Corrie de Koster, met wie ik het afgelopen najaar kennismaakte. Van kinds af aan had zij moeite met lezen en schrijven. Haar ouders haalden haar rond haar 13e van school om te helpen in het huishouden met 17 kinderen. Diploma’s haalde ze niet. Toen ze toch een baan wilde, schreef haar zoon haar sollicitatiebrieven. Ze kon uiteindelijk als schoonmaakster aan de slag. Met vallen en opstaan worstelde zij zich door haar bestaan heen. Tot ze de kans kreeg op promotie en aan haar werkgever moest vertellen dat ze niet kon lezen of schrijven.
Zo kwam Corrie terecht bij het Taalpunt in de Stadkamer, waar ze een taalcoach kreeg. Haar leven is compleet ten goede veranderd. Toch loopt Corrie nog tegen onbegrijpelijke teksten aan. De informatie en formulieren van de gemeente Zwolle zijn soms onbegrijpelijk. Dat moet toch simpeler kunnen?
Inderdaad, dat kan veel simpeler. Zonder dat het bakken met geld kost. De gemeente is een Versimpelteam gestart dat brieven, formulieren en de website vereenvoudigt, samen met inwoners en partners in de stad. Als je het hebt over het Zwolle van 2030, dan is dat ook een stad waarin geen drempels meer bestaan in de dienstverlening. Ingewikkelde regels en moeilijk taalgebruik passen helemaal niet bij een samenleving waarin iedereen zich prettig voelt. De taal is van ons allemaal. Wij, Zwolle.
Bij alle uitdagingen die we in Zwolle hebben en die langskwamen vanavond, heb ik proberen aan te geven dat het om mensen gaat, om Zwollenaren. Die het lang niet allemáál zo goed hebben. Die eenzaam zijn, of gehandicapt. Ik heb pas geleden geblinddoekt met Jan Meppelink, die blind is, door de stad gewandeld, om te ervaren welke obstakels hij tegenkwam. Op een gegeven moment wisten we allebei niet meer waar we waren. Ik was blij dat de blinddoek afkon, maar dat kon Jan helaas niet zeggen.
Bij de gemeente Zwolle willen we ervoor zorgen dat mensen die zorg nodig hebben het ook echt krijgen. Ook daaraan werken we hard samen met partners. Vaak gaat het om praktische hulp die heel hard nodig is, maar ik wil op deze plek een lans breken voor de eenzamen. Uit gesprekken met mensen in de stad merk ik dat eenzaamheid een onderschat probleem is. We worden ouder, maar dat wil niet zeggen dat al onze geliefden, vrienden en kennissen ook ouder worden, en dan ben je zomaar alleen. Ik denk aan mevrouw Bakker van de Meerval, die haar man verloor voor wie zij jarenlang mantelzorger was geweest. Kort na zijn overlijden werd zij bij haar huis omvergeduwd en overvallen door een stelletje lafbekken die wel durven tegen een oude vrouw. Zij had wel een vangnet met kinderen en kleinkinderen, en toch was zij toen ineens erg eenzaam. Verdrietig.
Daarom ben ik blij met het Zwolse Maatje voor maatje-project, dat de eenzaamheid onder ouderen tegengaat. In dat kader sprak ik onder anderen met mijnheer Van der Kolk uit de Rivierenhof. Ik was ambtshalve nog op zijn 60-jarig huwelijk geweest om een gebakje mee te eten. Nu is hij alleen overgebleven. Voor hem en anderen die ik die middag ontmoette betekent dit Maatje voor maatje- project een lichtpuntje in hun bestaan. Een bijzonder project, maar voor ons als Zwollenaren heel normaal. Want volgens het CBS hebben we in Zwolle niet alleen het meeste vertrouwen in de medemens, maar ook veruit het grootste aantal vrijwilligers: ruim 61% van de Zwollenaren kijkt om naar anderen.
We zijn met elkaar onderweg naar 2030. We leven dan in een stad die de toekomst aan kan. Een klimaatadaptieve stad, die gebruikmaakt van nieuwe energiebronnen. Die het centrum van het universum is – of toch bijna – en er in ieder geval via WiFi mee verbonden is. Je zult daar toch burgemeester van mogen zijn! Van deze stad, waarin je wilt wonen, werken, ondernemen en ontspannen, samen met anderen die positief in het leven staan.
Laten we van deze wens de werkelijkheid maken. Want: wij, Zwolle. Ik heb er zin in, en u?
Ik wens u en allen die u lief zijn een heel gelukkig 2019.
