Zwolle – Sjaco N., de Zwollenaar die volgens justitie jarenlang treinen en gebouwen bekladde met de graffiti-tag ‘Same’, is dinsdag vrijgesproken. De rechtbank oordeelde dat er onvoldoende bewijs op tafel lag om N. te veroordelen.
De rechters stelden vast dat er voldoende bewijs was om te concluderen dat N. betrokken is bij de graffiti-scene en bij het bespuiten van treinstellen. Dit is volgens de rechters niet voldoende om aan te tonen dat N. zelf de treinen van de NS en het Amsterdamse openbaar vervoerbedrijf GVB onderspoot. Tijdens de zitting, twee weken geleden, nam het OM uitgebreid de tijd om al het bewijsmateriaal te bespreken. Zo werden er foto’s van ondergespoten treinen gevonden op de computer van N. In zijn woning werden sleutels gevonden van treinstellen en toegangshekken van spoorwegemplacementen. Ook werd Sjaco N. in het verleden voor dit soort feiten door de politie in zijn kraag gepakt.
In Italië doken plotseling de ‘Same’-tags op, precies in de periode dat N. daar verbleef. De ‘smoking gun’ van de openbaar aanklager was een handschoen waarin het DNA van N. zat. Weliswaar bevatte de handschoen ook het DNA van een onbekende. De handschoen werd gevonden bij het Tango tankstation aan de Deventerstraatweg. Vlakbij een gat in het hekwerk langs het spoor. Op het nabijgelegen emplacement stonden treinstellen met verse graffiti.
Sjaco N. had op alle verdenkingen een antwoord. Meester Rump, zijn advocaat, voerde aan dat de op het rangeerterrein gevonden handschoen geen bewijs van daderschap aantoonde. Zij vroeg dan ook om vrijspraak. De rechters gingen mee met haar pleidooi. Het scheelt Sjaco N. een gevangenisstraf van vier maanden en het aftikken van een fors bedrag aan schadeclaims van NS en GVB. Vertegenwoordigers van de openbaar vervoerbedrijven waren aanwezig tijdens de uitspraak. Ze staken hun teleurstelling niet onder stoelen of banken.
Beide bedrijven wachten af of het OM in hoger beroep gaat tegen de uitspraak. Ook beraden zij zich over een gang naar een civiele rechter om alsnog de schadeclaim van ruim anderhalve ton in te dienen. De ellende van graffiti is groot volgens de Nederlandse Spoorwegen. Het zorgt dat treinen uit de dienstregeling gehaald moeten worden, het kan zelfs voorkomen dat een trein helemaal niet rijdt. “Zeker als de ramen ondergespoten zijn zorgt het voor desoriëntatie bij reizigers,” zegt Leonie Bosselaar, woordvoerder van NS.
Eelco van Asch, directeur operatie bij NS, noemt graffiti niet zo maar wat verf. Het is volgens hem een vernieling en heeft impact op alle reizigers. Hij is dan ook teleurgesteld in de uitspraak van de rechters. “We hadden verwacht dat de rechter anders zou oordelen,” zegt Van Asch. “Ook beraden we ons op mogelijke vervolgstappen. Het kan niet zo zijn dat iemand hier onbestraft mee wegkomt. We blijven ons samen met andere vervoerders en politie inzetten tegen deze vandalen.“
De NS doet veel om het bekladden van treinstellen te voorkomen. Er worden beveiligers ingezet op de opstelterreinen om een oogje in het zeil te houden. Ook wordt er gebruikgemaakt van cameratoezicht en slimme technologie. “We werken met apparatuur die het geluid van spuitbussen kan detecteren,” zegt Bosselaar. Zij is stellig over de missie tegen de bekladders van treinen. “Per jaar is de schade van graffiti tien miljoen euro. De reizigers zij hier de dupe van,” aldus Bosselaar. “Met dat geld zouden we anders ook het treinkaartje goedkoper kunnen maken.”
Graffiti zorgt eveneens voor hoge kosten bij het GVB volgens Jan Wessemius, hoofd service en veiligheid bij de vervoerder uit Amsterdam. “Tot en met 2017 bedroegen de kosten voor schoonmaak van graffiti ruim een miljoen euro.” Het GVB neemt veel preventieve maatregelen om graffiti te voorkomen. Zo delen zij specifieke informatie uit een eigen database met politie, justitie en andere partijen. “Graffitispuiters kunnen binnen enkele minuten al voor tienduizenden euro’s schade aanbrengen. Er is niets heldhaftigs of stoer aan graffiti spuiten op andermans eigendom,” stelt Wessemius. De uitspraak van de rechtbank maakt hem niet minder resoluut. “Wij blijven ons inspannen om de schade te verhalen op de daders.”
