Zwolle – ‘Langs welke plaatsen komt men als men in een veewagon moet reizen van Zwolle via Westerbork naar Auschwitz of Sobibor?’, zo vroeg Harry Hes zich af tijdens de Nachtwake op 13 april 2005 -ter herinnering aan de in de Tweede Wereldoorlog omgekomen Zwolse joden. In het gymlokaal van het voormalig Gymnasium Celeanum deed hij in mei of juni 1947 toelatingsexamen. Op dat moment besefte hij nog niet welk drama zich enkele jaren daarvoor in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 daar in datzelfde lokaal had afgespeeld.
‘De Rozenboom’ van beeldend kunstenares Iris Le Rütte in het voorplantsoen van het hoofdkantoor van woningcorporatie deltaWonen aan de Veerallee in Zwolle.
Dinsdagmiddag vond in de synagoge in Zwolle de presentatie plaats van het boek Van Zwolle naar Westerbork en verder…. De publicatie verschijnt als vervolg op de onthulling, op 3 oktober 2008, van ‘De Rozenboom’ van de kunstenares Iris Le Rütte. Dit kunstwerk herinnert aan de deportatie van Zwolse joden tijdens de Tweede Wereldoorlog; tegelijkertijd wil het echter een teken zijn van hoop. Het boek, geschreven door Wim Coster, gaat over het lot van de Zwolse joden tijdens de oorlog. Het verhaal van Harry Hes staat erin. Maar ook het verhaal over de manier waarop de herinnering aan het lot van de Zwolse joden vorm heeft gekregen en nog krijgt. In dit kleine drieluik -een splinter slechts van het verleden, ook van dít verleden- gaat het over de geschiedenis van joods Zwolle tijdens de Tweede Wereldoorlog. En de manier waarop die geschiedenis, niet alleen hier na een aanvankelijk zwijgen, vorm heeft gekregen en krijgt.
Het eerste deel laat een korte historische schets zien, met het accent op de oorlogsperiode. Daarmee worden tegelijkertijd enkele belangrijke locale publicaties gememoreerd, die in de laatste decennia over dit onderwerp zijn verschenen. Het tweede deel biedt een impressie in woord en beeld van de Nachtwake in 2005. Op 13 en 14 april van dat jaar werd zo het lot van een groot deel van de Zwolse joden herdacht. Het laatste deel van dit boekje vertelt over de totstandkoming en de betekenis van het kunstwerk ‘De Rozenboom’, dat op 3 oktober 2008 werd onthuld in het voorplantsoen van het voormalige gebouw van het Gymnasium Celeanum. In het naastgelegen gymlokaal van deze school werd op 2 en 3 oktober 1942 een grote groep Zwolse joden bijeengebracht, om daarna, niet als laatsten, te worden weggevoerd: van Zwolle naar Westerbork en verder….
Het boek Van Zwolle naar Westerbork en verder… is voor € 7,50 te koop bij het Historisch Centrum Overijssel, via de website van het HCO www.historischcentrumoverijssel.nl en bij boekhandel Waanders.
