Isala wacht op Den Haag: extra traumahelikopter op Teuge broodnodig voor IJsseldelta

Het Isala ziekenhuis roept de politiek op om te investeren in een Mobiel Medisch Team (MMT) met helikopter voor Oost-Nederland. Volgens het Zwolse ziekenhuis is de dekking in de regio onvoldoende, waardoor onder meer de inwoners van Zwolle, Kampen, Zwartewaterland en Hattem bij levensbedreigende situaties niet altijd op tijd hulp krijgen van een gespecialiseerd traumateam. “Zorg voor structureel budget. Acuut is nu, niet morgen. Deze dringende boodschap geven we nadrukkelijk mee in verkiezingstijd,” zegt Ina Kuper, lid van de Raad van Bestuur van Isala.

In Nederland zijn vier MMT’s actief – in Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen en Groningen – maar geen van die teams kan Oost-Nederland binnen de gewenste twintig minuten bereiken. “De ongelijkheid in toegang tot acute zorg groeit,” waarschuwt Kuper. “Inwoners van deze regio lopen het risico niet op tijd toegang te krijgen tot medisch-specialistische zorg buiten het ziekenhuis. Dat is nu al een probleem en vraagt direct om een oplossing.”

In de Randstad zijn twee helikopterteams actief, gestationeerd in Amsterdam en Rotterdam. Zij verplaatsen zich afhankelijk van de locatie met de helikopter of met een snel MMT-voertuig met zwaailicht en sirenes. In de praktijk is het team daardoor binnen twintig minuten bij de patiënt die in direct levensgevaar verkeert.

IJsseldelta vaak te laat bereikt
Voor inwoners in de IJsseldelta geldt dat niet. Bij levensbedreigende situaties zijn zij vaak aangewezen op de ambulancedienst. Voor Zwolle en Zwartewaterland wordt meestal de traumahelikopter uit Groningen opgeroepen, maar het duurt minstens een half uur voordat het team in Zwolle is. Regelmatig volgt een zogenoemde cancel, omdat de reistijd te lang is. De ambulance rijdt dan met grote spoed naar Isala, dat geldt als een van de landelijke traumacentra.

Voor Kampen en Hattem wordt in de praktijk het helikopterteam uit Amsterdam opgeroepen. Ook zij hebben doorgaans meer dan twintig minuten nodig voordat ze kunnen landen. Vaak wordt besloten alvast met de patiënt te vertrekken richting Zwolle, terwijl de helikopter doorvliegt en onderweg landt voor een zogenoemde rendez-vous: de MMT-arts stapt dan over in de ambulance om direct levensreddend te kunnen handelen.

Wanneer de teams uit Groningen en Amsterdam al elders zijn ingezet, wordt het MMT uit Nijmegen opgeroepen. De aanvliegtijd daarvan is nog langer, waardoor het zelden voorkomt dat het team ook daadwerkelijk in de IJsseldelta landt.

Helikopterbasis op Teuge
Het plan is om een extra helikopter te stationeren op luchthaven Teuge, in de driehoek Zwolle, Apeldoorn en Deventer. Die locatie zou volgens het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) de zogenoemde witte vlek in Oost-Nederland het best afdekken. Bij ernstige verkeersongevallen, reanimaties of andere acute situaties kan het team dan sneller ter plaatse zijn dan nu het geval is.

“Vliegveld Teuge heeft een gunstige ligging om de witte vlek in Oost-Nederland af te dekken,” zegt Ellen Weenink, anesthesioloog bij UMC Groningen. Naast haar normale werk in het ziekenhuis is zij ook medisch coördinator en actief trauma-arts van het MMT Groningen.

Het nieuwe MMT zou worden bemand door artsen en verpleegkundigen van Isala en Medisch Spectrum Twente (MST), die al samenwerken binnen de traumazorg in Oost-Nederland.

NZa: kosten 9 miljoen per jaar
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) berekende in december 2024 dat een nieuw MMT-team op Teuge jaarlijks zo’n 9 miljoen euro kost, plus bijna 6 miljoen euro aan eenmalige opstartkosten. De helikopter vormt veruit de grootste kostenpost. De NZa verwacht bovendien dat er een extra reservehelikopter nodig is voor de landelijke vloot, vanwege de toename van het aantal vlieguren.

Met de komst van het team in Teuge stijgen de totale landelijke MMT-kosten met ongeveer een kwart. De huidige vier MMT’s kosten samen circa 36 miljoen euro per jaar.

Politieke steun nog onzeker
Hoewel het plan voor uitbreiding klaarligt en ook steun heeft van de minister van Volksgezondheid, is de financiering nog niet opgenomen in de rijksbegroting voor 2026. Isala noemt dat “een gemiste kans”. Samen met het Medisch Spectrum Twente, MMT Nederland en het Landelijk Netwerk Acute Zorg roept het ziekenhuis de politiek op om de plannen alsnog mogelijk te maken.

“Willen we toewerken naar toekomstbestendige acute zorg, dan is steun vanuit het kabinet en de Kamer onmisbaar,” aldus Kuper.

Provincie Gelderland ook aan zet
Zelfs als Den Haag over de brug komt met geld, is de komst van een traumahelikopter naar Teuge nog niet meteen geregeld. Ook de provincie Gelderland speelt daarin een sleutelrol. Door een recente uitspraak van de Raad van State moet eerst opnieuw worden bepaald wat er op het vliegveld mag gebeuren en onder welke voorwaarden.

De Raad van State heeft in april het luchthavenbesluit van de provincie Gelderland vernietigd na een beroep van de vereniging Platform Vlieghinder Teuge, die opkomt voor omwonenden van het vliegveld. Volgens de hoogste bestuursrechter heeft de provincie het besluit niet goed onderbouwd, vooral op punten als geluidsoverlast en de gevolgen voor het milieu.

MMT Teuge zonder helikopter van start
Door de uitspraak moeten Provinciale Staten opnieuw vastleggen hoeveel en welke soorten vluchten op Teuge zijn toegestaan. Pas als dat nieuwe besluit er ligt, kan een traumahelikopter ook echt 24 uur per dag vanaf Teuge vliegen. Het gaat om een procedure die zeker twee jaar zal duren.

“Wij staan welwillend tegenover de komst van een traumaheli naar Teuge,” zegt een woordvoerder van de provincie Gelderland. De provincie maakt daarbij nadrukkelijk onderscheid tussen recreatieve vluchten, reclamevluchten, parachutespringen en een medische helikopter. “We beschouwen een traumaheli als luchtvaart met grote waarde voor de maatschappij.”

Als de financiering volgend jaar alsnog rondkomt, kan het MMT op Teuge mogelijk in 2027 of 2028 al starten met een snelle auto. “Alleen uitrukken met een auto vanuit Teuge is geen oplossing,” zegt Weenink. “Om Oost-Nederland effectief te dekken is een helikopter pure noodzaak.” Zodra het nieuwe provinciale luchtvaartbesluit van kracht is, mag ook de helikopter daadwerkelijk de lucht in om mensenlevens in de regio te redden.