Zwolle – Vanaf 14 oktober 2017 is in de Fundatie een groot retrospectief van Wolfgang Mattheuer (1927- 2004) te zien. Met Werner Tübke en Bernhard Heisig behoort Mattheuer tot de oprichters van de Leipziger Schule, die het realisme van de DDR-kunst veranderden met hun dubbelzinnige, metaforische schilderijen. De tentoonstelling is het eerste overzicht van de kunstenaar buiten Duitsland.
Wolfgang Mattheuer, Drinnen, Draußen und Ich, 1986, olieverf op doek, 200 x 200 cm. Collectie Staatliche Museen Berlijn, Nationalgalerie (bruikleen uit privébezit)
De overzichtstentoonstelling brengt meer dan 80 van Wolfgang Mattheuers belangrijkste schilderijen bijeen en is samengesteld in nauwe samenwerking met Kunsthalle Rostock en Galerie Schwind (Leipzig, Berlijn en Frankfurt). Er zijn bruiklenen van o.a. Nationalgalerie in Berlijn, Städel Museum in Frankfurt, Hamburger Kunsthalle, Mumok in Wenen, Ludwig Museum in Budapest en van particuliere verzamelaars.
Wolfgang Mattheuer, Ein weites Feld, 1973, olie op hardboard, 105 x 128,5 cm. Collectie Staatliche Museen Berlijn, Nationalgalerie
Wolfgang Mattheuer, Hinter den 7×7 Bergen, 1993, olieverf op doek op paneel, 200 x 170 cm. Collectie Fritz P. Mayer, Frankfurt am Main/Leipzig
Wolfgang Mattheuer, Seltsamer Zwischenfall, 1984-91, olieverf op hardboard, 200 x 300 cm. Collectie Fritz P. Mayer, Frankfurt am Main/Leipzig
Wolfgang Mattheuer, Jahrhundertschritt, 1984, brons 250 cm hoog. Collectie Galerie Schwind, Leipzig, Berlijn, Frankfurt
Wolfgang Mattheuer wordt in 1927 in Reichenbach im Vogtland (Saksen) geboren. Van 1947-1951 studeert hij aan de Leipziger Hochschule für Grafik und Buchkunst, waar hij van 1965 tot 1974 professor is. Daarna richt hij zich volledig op zijn kunstenaarschap. Landschappen vanuit vogelperspectief vormen vaak het uitgangspunt voor zijn composities. Ze geven een indruk van de omgeving van Leipzig en het Vogtland en vertegenwoordigen met hun weidsheid tegelijkertijd een groter, ‘werelds’ landschap. Daarin schildert hij surreële, soms zwevende figuren.
Typerend voor het oeuvre van Wolfgang Mattheuer is de manier waarop hij gelijkenissen en metaforen gebruikt. Puttend uit de Bijbel, de Griekse mythologie en de Duitse literatuur stelt de schilder versluiert vragen over de maatschappelijke toestand van zijn land. In zijn figuratieve werk combineert, bewerkt en comprimeert hij de motieven om zijn kritische gedachten over te brengen zonder expliciet te worden. Zo roept hij vragen op over de verhouding van individu en gemeenschap, de natuur en haar onderwerping aan techniek (Ein weites Feld) en de vrijheid en haar falen (Hinter den 7×7 Bergen).
Mattheuer had een belangrijke positie binnen het DDR-regime, hij kreeg staatsprijzen en werd officieel geëerd. Desondanks trad hij in 1988 uit de SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands) en nam in 1989 deel aan de Montagsdemonstrationen in Leipzig die mede bijdroegen aan de val van de DDR.
Zijn belangrijke bronzen beeld Jahrhundertschritt, 1984 komt ook naar Zwolle. In dit werk reflecteert Mattheuer op de problematische eeuw die (Oost-)Duitsland achter de rug heeft. Eerst als Nationaal Socialistisch en vervolgens als communistisch land, met Hitlergroet, gebalde vuist en soldaten laars als zinnebeeld. De voet die een stap vooruit zet is bloot en kwetsbaar: wat zal de toekomst voor Duitsland in petto hebben? Een exemplaar van dit buitengewoon krachtige en polariserende beeld staat sinds 1999 middenin de belangrijkste winkelstraat van Leipzig en is daar geplaatst in aanwezigheid van de toenmalige Bondskanselier Gerhard Schröder. Eén van de schaarse plekken in Duitsland waar in de openbare ruimte de Hitlergroet te zien is.
Bij de tentoonstelling verschijnt een Nederlandstalige catalogus bij Uitgeverij Waanders & de Kunst en een Duitstalige oeuvrecatalogus van de schilderijen van Wolfgang Mattheuer.
Wolfgang Mattheuer – Retrospectief 14 oktober – 7 januari 2018 Museum de Fundatie, Zwolle
