Zwolle – Op zondagmorgen 26 augustus 1894 gingen de meeste Zwollenaren keurig naar de kerk, behalve een twaalftal mannen en tientallen sympathisanten uit alle delen van Nederland, die bijeenkwamen in een schemerig benedenzaaltje van logement Atlas aan de Ossenmarkt en een nieuwe politieke partij oprichtten: de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP). Aan de voet van de Peperbus, precies 125 jaar geleden. De twaalf stichters, die ‘de twaalf apostelen’ werden genoemd, werden aangevoerd door Pieter Jelles Troelstra, die zich later de oprichtingsvergadering nog goed kon herinneren.
Willem Vliegen zat die dag de vergadering voor en sloot deze af met de waarschuwing aan de kapitalisten dat ze geen reden hadden zich over deze dag te verheugen. “De donkere zaal van Atlas daverde van gejuich.” Toen gingen”, aldus Troelstra, “die belasterde, bespotte, gesmade mannen overeind en hieven het oude vrijheidslied aan met tranen in het oog en het hart vol wat zij ter bereiking van dit ogenblik hadden doorstaan.” Voortaan zouden ze “in deze woestijn van kapitalisme” weer een “thuis en trouwe vrienden” hebben. Ook twee Zwollenaren namen aan deze vergadering deel; kleinhandelaar Levi Cohen en schoolmeester Helmig Jan van der Vegt. Zij hadden het vergaderzaaltje in Zwolle geregeld. Al snel na de oprichting kreeg de SDAP de bijnaam ‘Schoolmeesters-, Dominees- en Advocaten-Partij’, waarmee het verschil werd aangegeven tussen de intellectuele partijtop en de achterban van ongeschoolde fabrieksarbeiders. Op maandag 26 augustus 2019 vierde de PvdA, de opvolger van de SDAP, in Zwolle het jubileum van 125 jaar sociaaldemocratie. Ook deze keer kwamen ze uit alle delen van Nederland naar Zwolle, precies zoals 125 jaar geleden.
Aan het begin van de viering in de Stadkamer nam de voorzitter van de PvdA en oud-wethouder van Zwolle Nelleke Vedelaar het woord. Volgens haar staan de oude idealen van honderdvijfentwintig jaar geleden nog recht overeind: “De strijd van toen is de strijd van nu.” Nog altijd gaat het volgens haar om gelijkwaardigheid van man en vrouw, toegankelijke zorg voor iedereen, betaalbare woningen en meer zekerheden op de arbeidsmarkt: “de dagloners van toen zijn de flexwerkers van nu.” Natuurlijk zijn er ook verbeteringen: “Je wieg is niet meer allesbepalend voor je toekomst,” zei ze als dochter van een timmerman.
Na de bijeenkomst in de Stadkamer volgde er een “rode” stadswandeling langs plekken uit de geschiedenis van de Sociaal Democratie in Zwolle. Als eerste naar De Atlas, waar de SDAP is opgericht. Bij de gevelsteen, die herinnert aan de oprichting, werden door Nelleke Vedelaar en de 98-jarige Tini van der Laan-Vogt een bloemstuk gelegd. Tini is de dochter van Jos Vogt, de eerste Zwolse sociaaldemocratische wethouder, die in 1917 in het stadbestuur van Zwolle kwam. Na hem zouden er nog vele volgen. Bijna onafgebroken hebben wethouders van de SDAP en later de PvdA hun bijdrage geleverd aan de sociale vooruitgang in Zwolle. Na de bloemlegging begonnen enkele aanwezige PvdA-ers de Internationale te zingen en kregen al snel bijval. Of zoals een aanwezige opmerkte: “De strijd gaat door.”
