Zwolle – Vrijdagmiddag zijn er 21 Stolpersteine onthuld op en rond de Thorbeckegracht en aan de Kerkstraat. Stolpersteine oftewel struikelstenen zijn gedenktekens voor de huizen van de Joodse Zwollenaren die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de vernietigingskampen zijn vermoord.
De stenen zijn een creatie van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Je struikelt niet letterlijk over de stenen maar je struikelt met je hoofd en je hart omdat je om de namen en data op de stenen te kunnen lezen moet bukken. Inmiddels liggen er al 227 (van de uiteindelijk 456) van deze gedenkstenen in Zwolle
Er woonden aan het begin van de oorlog aan en rond de Thorbeckegracht 25 mensen van Joodse komaf. Negen onder hen waren vluchtelingen uit Midden- en Oost-Europa. Zij kwamen naar Zwolle in de hoop veilig te zijn voor het antisemitisme van de nazi’s. Helaas was dit niet het geval zoals de geschiedenis zou leren. Eenentwintig Joodse stadsgenoten uit deze buurt stierven in de Holocaust. Eén persoon stierf in de onderduik en slechts drie stadsgenoten overleefden de oorlog. Ze mogen niet vergeten worden en door de onthulling van de Stolpersteine krijgen ze weer een plek in ons midden.
Aan de onthulling ging een samenkomst in de Christelijk Gereformeerde Kerk aan de Thorbeckegracht met nabestaanden, huidige bewoners van de panden, buren, buurtgenoten en andere betrokkenen vooraf. Jaap Hagedoorn heette de aanwezigen welkom. In zijn welkomstwoord gaf hij aan dat het de nazi’s niet gelukt is hun grote plan ‘het uitvegen van de Joden uit de geschiedenis’ uit te voeren. Binnenkort viert de Zwolse synagoge zijn 120- jarig bestaan. De getallen 6.000.000, 102.000 en 456 (Joodse Zwollenaren die weggevoerd zijn) zijn niet te bevatten. Allen individuen die onze buren, klasgenoten, collega’s en stadsgenoten die werden vermoord.
Gerdien Rots was een van de genodigden. Uit haar mooie toespraak het volgende citaat:
…..Onlangs trok (via facebook op mijn smartphone…) een serie foto’s van de Amerikaanse fotograaf Eric Pickersgill mijn aandacht De fotoserie heet “Removed”. Het zijn foto’s van mensen gezellig bij elkaar op een feestje, bij een barbecue, als gezin aan tafel, op de bank, als stel in bed. Allemaal foto’s van mensen die op hum smartphone turen, maar waar de fotograaf de smartphone heeft weggefotoshopped. Dat levert gekke plaatjes op. Mensen staren naar hun handen of naar de lege ruimte tussen hun handen. Mensen negeren de prachtige omgeving waar ze zich bevinden. En mensen negeren elkaar, negeren de kansen voor menselijk contact.
Een confronterende fotoserie…. die je stilzet bij je eigen gedrag van alledag, die je stilzet bij de keuzes die je maakt, die je stilzet bij wat we al snel gewoon zijn gaan vinden, maar wat eigenlijk heel opmerkelijk is…
En dat ‘dat stilzetten bij’ dat is precies wat Stolpersteine ook doen. ……..
…….Dat is wat Stolpersteine mogen doen in Zwolle. Ons stilzetten bij het leven van deze stadsgenoten. Ons openstellen voor deze mannen, vrouwen en kinderen die hier net als wij fietsten en rondliepen, en voor elkaar. Geraakt mogen worden door wat zij hebben moeten meemaken daardoor voor wat anderen nu meemaken. En van daaruit kiezen in het hier en nu voor het goede, voor wat nodig dat wat er echt toe doet. (einde citaat)
Voor Jakob Podchlebnik, Kreindel Podchlebnik-Kos, Julie Fränkel-Lippmann, Sofia Nathan, Kerpen, Jacob van Coeverden, Jetje van Coeverden-Zilverberg, Marchien van Coeverden, Hans Andorn, Siegfried Hony, Minna Hony-Katten, Ludwig Mayer, Fanni Mayer-Landesmann, Meijer Nord, Joseph Nord (Hij overleed op 68-jarige leeftijd in onderduik in Amsterdam), Isaak Joseph Nord, Duifje Nord-van Biene, Joseph Nord, Mozes Nord, Elias Veterman, Antje Veterman-Stibbe, Martha Veterman, Meijer Veterman zijn gedenkstenen gelegd en onthuld.
Er was muziek van zanggroep Note en violiste Bente van der Steeg.
