Zwolle – Wie wil het op zijn geweten hebben dat straks 420 miljoen mensen extra getroffen worden door extreme hittegolven en dat de zeespiegelstijging leidt tot kritieke situaties in kwetsbare omgevingen, zoals kleine eilanden of laagliggende kusten? “U niet en ik niet”, zo betoogt de nieuwe lector Energietransitie Jeike Wallinga. Op woensdag 16 september houdt zij haar lectorale rede op hogeschool Windesheim.

En als we dit niet willen, is er volgens de nieuwe lector maar één conclusie mogelijk. De energietransitie is geen verre toekomst meer. Zij moet vanaf nu tot 2035 in volle vaart gebeuren: de komende 15 jaar dus! Daarom heeft Windesheim het lectoraat Energietransitie in het leven geroepen. Het lectoraat focust zich op de vraag hoe we energie kunnen besparen én versneld over kunnen op duurzame energie. Dit doet het via onderzoek dat zich richt op transities in de gebouwde omgeving en op (her)ontwerp van energiesystemen en energieketens. Zijn krachten bundelend met werkveld, onderwijs en maatschappij. Want de tijd dringt en het tempo moet omhoog.

Lectoraat op 1,5°C
En het lectoraat legt de lat voor de energietransitie hoog met een focus op substantiële veranderingen die helpen om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5°C. “En een beter milieu begint (dicht) bij jezelf”, aldus de lector: “Bij de techniekstudenten van Windesheim, de bedrijven in de regio, de CO2-footprint van onze eigen hogeschool en de lokale overheid.” Een belangrijke doelstelling van het lectoraat is dan ook om hbo-studenten volop bij de energietransitie te betrekken, zodat zij de energietransitie later in de praktijk kunnen doorvoeren. Energietransitiebekwame én energietransitiebewuste engineers noemt Wallinga die nieuwe generatie: een van de belangrijke randvoorwaarden om de energietransitie te laten slagen.

Samen warmlopen
Al lijkt het de lector onverstandig om te wachten totdat die lichting haar opleiding heeft afgerond. “Iedereen – of je nu net van school komt of al jaren werkzaam bent – is het aan jongeren verplicht om dag in dag uit te werken aan een toekomst voor de volgende generatie. Ik beschouw het als taak van de hogeschool om naast studenten het bedrijfsleven in de regio handvatten te geven voor de energietransitie. Want dit is een zaak die ons allemaal aangaat.” Niet voor niets krijgt het lectoraat ook een stevig fundament in de praktijk, want het wordt grotendeels gefinancierd door het werkveld: fiftyfifty door Enexis Netbeheer en BDR Thermea (stichting Aandelen Remeha).

De grenzen van energietransitie
Uiteindelijk moet het lectoraat energietechniek ontwikkelen en stimuleren die een duurzame bijdrage levert aan de energietransitie in onze gebouwde omgeving. Dat betekent dat het kijkt naar oplossingen die op lange termijn zinvol zijn en wat nu de stappen zijn waar je geen spijt van krijgt. Belangrijk is dat technische disciplines, zoals bouwkunde, werktuigbouwkunde, elektrotechniek en ICT, goed met elkaar gaan samenwerken. Maar de lector wil meer. Wallinga wil ook én nadrukkelijk bewustwording creëren. “We moeten af van het idee dat techniek het energieprobleem voor ons straks allemaal wel even oplost. Daar ligt ook een taak voor de individuele burger.”

Geen ‘cure all’-methode
“Want pas als energietransitie hand in hand gaat met de bewuste vraag wat we eten, hoe we leven en hoe we ons verplaatsen, wordt de deken van broeikasgassen niet meer dikker. Energietransitie is dus geen ‘cure all’-methode. De vergelijking met die andere huidige crisis gaat daarom helaas niet op: corona stopt op het moment dat er een vaccin komt en niemand meer het virus doorgeeft. Deze vlieger gaat niet op bij de klimaatcrisis, daar is ook een verandering in consumptiegedrag voor nodig. Al was het wel een verademing, die wolk van schone lucht die boven de wereld hing. En daar moeten we heen qua klimaatverandering, maar dan zonder corona.”

Over de lector
Jeike Wallinga studeerde natuurkunde aan de Universiteit Utrecht met als specialisatie energiefysica. In 1998 promoveerde ze op onderzoek naar dunne-film zonnecellen. Na functies bij onder meer Alliander en Turquoise Energy Management ging zij aan de slag bij het lectoraat Duurzame Energievoorziening van Saxion, eerst als hoofdonderzoeker en daarna als associate lector. Met haar rede Praktisch warmlopen: de energietransitie in perspectief aanvaardt zij officieel haar ambt als Windesheimlector.

De rede vindt van 15.00 tot 16.30 uur – geheel coronaproof – deels op Windesheim en deels online plaats.