Zwolle – Er is nu ook voor Zwolle een Historische Atlas: ‘Een ster aan het Zwarte Water’ in de maak. De inhoud van de atlas zal bestaan uit 35 hoofstukken die de ontwikkeling van de stad vanaf de vroegste geschiedenis tot nu beschrijven. De verwachting is dat deze atlas aan het eind van het jaar uit zal komen. Vrijdagavond tijdens een aantal korte lezingen bij ‘Waanders In de Broeren’ kregen de aanwezigen al een voorproefje van een aantal hoofdstukken.

De verstening van de stad.
Zwolle is ontstaan op een zandrug langs het riviertje de Aa. In het begin waren alleen de kerken van steen. Zandsteen, tufsteen en leisteen voor de daken van de kerken moest vanuit Duitsland komen. Te duur voor de bouw van woningen. De eerste Zwolse woningen waren dan ook van hout en voorzien van rieten daken. Door de overstekken van die rieten daken stonden de huizen vrij ver uit elkaar. Dit was een brandgevaarlijke situatie. Na de grote stadsbrand van 1234 is Zwolle opnieuw opgebouwd. De tussenmuren van de huizen werden van baksteen. Op de daken kwamen dakpannen te liggen. Grote overstekken waren niet meer noodzakelijk. De huizen konden dichter op elkaar gebouwd worden. Een zogenaamde ozendrop van zo’n 50 cm. breed was voldoende om het hemelwater af te voeren. Later werden de goten op de tussenmuren gelegd, zodat de huizen tegen elkaar aangebouwd konden worden.

Industrialisatie in Zwolle
Zwolle had van oorsprong hoofdzakelijk een bestuurlijke functie. Om deze reden kwam de industrialisatie in deze stad in vergelijk met andere steden in Nederland pas laat op gang. Een grote stimulans is de opening van het station in Zwolle geweest. Toen een van de twee grootste stations in Nederland. De Centrale Werkplaats van de NS Zwolle was een grote werkgever.

De ijzergieterij Wispelwey, de slaoliefabriek van Reinders en houtzagerij Eindhoven en de verffabriek Schaepman. Namen van bedrijven die bij veel Zwollenaren nog bekend zijn. Er werd een elektriciteitscentrale aan het Almeloos Kanaal gebouwd. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw werd deze vervangen door de centrale Harculo.

De sprong noordwaarts.
Na de tweede wereldoorlog moesten er meer woningen gebouwd worden in Zwolle. Dit was noodzakelijk vanwege de verslopping van woningen in het stadscentrum. De economische groei nam een grote vlucht. De zogenaamde babyboom kwam op gang.

Dudok had voor de oorlog al een plan gemaakt voor de uitbreiding van Zwolle. Hij zag mogelijkheden voor uitbreiding van de stad in zuidelijke en westelijke richting. De Rijksweg langs de noordkant van de stad zag hij als een barrière voor uitbreiding die kant op.
Ir Kraaijenhagen, toen directeur van de Provinciale Planologische Dienst zag niet veel in de plannen van Dudok. Doordat het Zwolle IJsselkanaal gegraven zou worden zag hij juist wel de voordelen van een noordwaartse uitbreiding van Zwolle.

Begin jaren vijftig van de vorige eeuw werd een begin gemaakt met de bouw van Holtenbroek. Tijdens de bouw wijzigden de oorspronkelijke plannen al. De geplande hoge flats in Holtenbroek IV zijn er bijvoorbeeld nooit gekomen.

Begin jaren zeventig werd er een begin gemaakt met de bouw van de wijk de Aa-landen. De ideeën van hoe een leefbare wijk eruit zou moeten zien waren intussen flink veranderd. De Aa-landen is dan ook heel anders van opzet dan Holtenbroek.

De lezingen waren een onderdeel van ‘Verhalen over Zwolle’ die verzorgd worden door het Erfgoedplatform Zwolle.