Het gaat al jaren niet goed met Gerrit van V. (44). De man kampt met ernstige psychiatrische stoornissen en is suïcidaal. In december 2022 overgoot hij zichzelf met een brandbare vloeistof op de intensive care van Dimence in Stadshagen. Met gevaar voor eigen leven voorkomen twee verpleegkundigen dat hij zijn kleding in brand kan steken. Van V. belandt op straat en vorig jaar zomer doet hij opnieuw een zelfmoordpoging door in het Zwarte Water te springen. Een paar maanden later komt het tot een climax als hij met een mes een argeloze politieman de keel probeert door te snijden. Van V. hoopte dat de diender hem zou doodschieten.
In de rechtszaal wordt donderdag al snel duidelijk dat het een strafzaak is met alleen maar verliezers. De politieman die de dood in de de ogen zag zit samen met zijn partner en tientallen collega’s op de publieke tribune. Zwijgzaam en met bedrukte gezichten slaan ze gade hoe Gerrit van V. door drie agenten van de parketpolitie de rechtszaal wordt binnengeleid. Met de van poging tot moord verdachte Van V. gaat het niet veel beter. Huilend neemt hij het woord: “Ik heb bijna iemand van het leven beroofd. Ik vind dat verschrikkelijk voor het slachtoffer. Wat ik gedaan heb is onacceptabel.”
Ongedwongen sfeer
Het is tropisch warm in Zwolle op vrijdag 8 september 2023. De Zwolse politieman ziet in de avond Gerrit van V. lopen. Hij is goed op de hoogte van de problematiek rond de man die zijn inkomen bij elkaar schraapt door lege statiegeldflesjes bij elkaar te sprokkelen. Van V. kampt met complexe psychiatrische stoornissen en leeft op straat. De laatste aantekening op zijn strafblad is er in 2006 bijgeschreven. De diender maakt een praatje met Van V. en stapt met een goed gevoel in de politiewagen. Ondanks alles lijkt het goed te gaan met Van V.
De volgende avond heeft de agent opnieuw dienst. In de binnenstad zijn veel mensen op straat die genieten van het warme weer. De agent rijdt met het autoraam omlaag een rondje door het stadscentrum, waar een gezellige en ongedwongen sfeer hangt. Het is voor hem een rustige dienst en hij besluit om via de Sassenstraat naar het stadhuis te rijden om een kopje koffie te drinken. Hij ziet Gerrit van V. en krijgt direct een onheilspellend gevoel. “Ik zag iets vreemds in zijn ogen en sloot snel het raam van de auto,” schrijft hij in zijn slachtofferverklaring, die voorgelezen werd in de rechtbank.
Vlijmscherp afbreekmes
Van V. geeft een klap op de motorkap van de politiewagen en met een vlijmscherp afbreekmes haalt hij uit naar de hals van de agent. Omdat het raam op dat moment al sloot mislukt de moordaanslag. “Kom uit die auto, ik steek je neer!” roept Van V. de diender toe.
De politieman, die amper beseft wat hem overkomen is, herpakt zich razendsnel. De met het mes bewapende Van V. slaat op de vlucht richting de Grote Markt. Volgens eigen zeggen wil hij daar iemand anders verwonden. “Ik hoorde iemand roepen dat ik het mes moest laten vallen,” verklaart Van V. “Het was de agent en hij heeft zichzelf beschermd en omstanders het leven gered door mij te taseren.”
Van V. doet uit de doeken dat hij al langer kampt met suïcidale gedachten. Al geruime tijd overwoog hij ‘suicide by cop’. “Ik was op zoek naar een willekeurige agent of handhaver. Doel 1 was mijn leven en doel 2 het leven van die agent,” aldus Van V.
Zichzelf in brand steken
Bijna een jaar eerder, op 13 november 2022, verbleef Van V. op de high & intensive care van Dimence aan de Eerdenlaan. Hij stapte in het bad van zijn kamer en overgoot zichzelf met een brandbaar ontsmettingsmiddel. Met een aansteker probeerde hij zijn kleding in brand te steken. Medewerkers van Dimence komen de badkamer in en hij roept: “Ga weg, dit wil je niet zien!” Hij vertelt in de rechtbank dat hij de badkamer uitkoos om te voorkomen dat er een flinke brand zou ontstaan. Het lukt twee medewerkers om met gevaar voor eigen leven de aansteker af te pakken.”
Zelfmoordpoging in Zwarte Water
Van V. wordt na het incident op straat gezet. Hij vertelt aan de rechters dat hij toen al riep: “Sluit me op en haal me van straat!” Op zondag 25 juni 2023 ontvangen de hulpdiensten een noodoproep. In het Zwarte Water bij de Holtenbroekerbrug ligt een man. Brandweerduikers gaan in allerijl het water in en redden het leven van de drenkeling. Het blijk Van V. te zijn en die dag wordt er voor hem een plek gezocht waar hij hulp krijgt. In de rechtbank vertelt Van V.: “Ik was eigenlijk helemaal niet van plan om een agent te doden. Ik wilde eigenlijk onder invloed de gracht ingaan en heb dat al eens eerder gedaan.”
Moordaanslag op agent
De moordaanslag heeft veel indruk gemaakt op de agent en zijn partner. Dat blijkt wanneer zijn slachtofferverklaring wordt voorgelezen in de rechtszaal. “Als agent weet ik, net als mijn familie, dat ik in aanraking kom met geweld en er een risico kleeft aan mijn vak.” Dat het nu anders is, komt volgens hem omdat het als een donderslag bij heldere hemel gebeurde.
Hij had geen enkele reden om op zijn hoede te zijn op de fraaie zomeravond in de Zwolse binnenstad. Zelfs van Van V. leek hij niets te vrezen hebben, omdat hij amper 24 uur eerder een praatje met hem maakte en er geen vuiltje aan de lucht was. “Het onderbuikgevoel toen ik zijn ogen zag waardoor ik het raam sloot, heeft mijn leven gered.” De agent beschrijft dat het heel anders had kunnen aflopen als het raam nog openstond. In de kleine ruimte met autogordel om kon de diender geen kant op.
Hoog risico op herhaling
Deskundigen hebben Van V. onderzocht en concluderen dat hij autisme heeft en verschillende stoornissen. “Het gaat om een zeer complexe psychiatrische problematiek,” aldus de rapporterende psychiater en psycholoog. “Hij kent een lange geschiedenis in de GGZ en dat is inmiddels wel uitgeput.” Ze schatten het risico op herhaling in als hoog en adviseren de rechtbank om tbs met dwangverpleging op te leggen. De reclassering sluit zich bij het advies aan.
“Ik had al bewondering voor agenten en zorgmedewerkers en dat is nog groter geworden,” zegt de officier van justitie als hij begint aan zijn requisitoir. “Wat mij betreft staat vast dat verdachte de agent in de hals wilde steken,” vervolgt hij. “Ik twijfel er niet over dat het gaat om een poging tot moord. Dat blijkt uit de camerabeelden en de woorden van de verdachte passen daar ook bij.”
Justitie eist een gevangenisstraf van 4 jaar en tbs met dwangverpleging. Wat het OM betreft moet Van V. ook 2500 euro smartengeld betalen aan de agent. Advocaat Dick Pieter Poppe wil niet te lang stilstaan bij de feiten, die spreken volgens hem voor zich. “Het gaat hier wel om een schreeuw om hulp, echter rechtvaardigt het helemaal niets.”
Gedwongen tbs-opname
De strafpleiter kan zich vinden in de geëiste tbs met dwangverpleging. “Mijn cliënt wil dat ook en misschien dat hij dan de hulp krijgt die hij nodig heeft,” zegt Poppe. “Ik hoop het voor hem.” De advocaat heeft wel moeite met de vergelding die justitie eist. “Het beste is als hij zo spoedig mogelijk tbs ingaat en niet eerst jaren de gevangenis in.” De advocaat verzoekt de rechtbank om de gevangenisstraf te beperken tot het voorarrest. Van V. zit inmiddels meer dan 150 dagen opgesloten op een psychiatrische afdeling van het huis van bewaring.
Van V. krijgt het laatste woord in de rechtbank: “Het is niet terug te draaien of goed te maken wat ik gedaan heb,” zegt Van V., die laat weten geen bezwaar te hebben tegen gedwongen opname in een tbs-kliniek. “Ik wil dat de maatschappij veilig is. Ik heb de hoop voor mezelf al lang opgegeven, vandaar dat er inmiddels al een euthanasieverzoek loopt.” Van V. heeft in zijn cel een brief geschreven aan de agent en deze tijdens de zitting overhandigd aan de woordvoerder van de politieman.
De rechtbank doet over twee weken uitspraak.
Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-113 of chat op de website van 113-Zelfmoordpreventie.
