Je ziet ze niet meer zo vaak, de standwerkers. Ik vond er op internet een achttal definities voor, te weten: 1) Beroep, 2) Koopman, 3) Markthandelaar, 4) Marktkoopman, 5) Marktschreeuwer, 6) Marktverkoper, 7) Straatventer, 8) Venter.
De standwerker die ik bedoel, staat op de markt, verkoopt een product, vaak door het gebruik ervan te demonstreren, gecombineerd met een humoristische babbel. Ik mag er graag een poosje naar kijken.
Op de zaterdagmarkt in Zwolle stond in de jaren zestig en zeventig vaak een bananenkoopman die meer bij definitie 5 hoorde. Van veraf te horen en zijn tactiek was om met een hoge prijs te beginnen, en dan net zo lang ermee te zakken tot er een koper of koopster “ja” riep. En wat hij tussendoor riep – dat vooral over de niet-kopers ging – is zelfs nu niet voor herhaling vatbaar. Desondanks of daardoor trok hij veel publiek.
Eens per jaar werd er, op een vrijdag of zaterdag, een standwerkers-concours georganiseerd. Ik vermoed dat dit in Zwolle door corona een stille dood is gestorven. Aan een paar bekende Zwollenaren werd dan gevraagd in de jury te zitten en zij bezochten op die dag de meedoende standwerkers, meestal zo’n tien in getal. Afhankelijk van de omzet, de humor en de algehele sfeer rond de kraam werden cijfers gegeven en daar rolde dan een winnaar uit.
De naar mijn smaak leukste standwerker vond ik de man – zijn naam ben ik kwijt, laat ik hem Bertus noemen – die elk jaar een ander product had en toch veel aandacht genereerde. Onder meer door iets als het volgende. Tijdens zijn verkooppraatje vroeg hij ineens aan de schare om hem heen: “Zullen we even wat leuks doen?”
De reacties op die vraag waren altijd positief. Dus vervolgde Bertus met: “Dan moet je allemaal mij een euro (destijds een gulden) geven. Daar krijg je iets bijzonders voor terug, dat kun je op de schoorsteenmantel zetten.” “Als je het boven je bed hangt,” zei hij tegen de dames, “wordt je man jaloers. En bovenal is de opbrengst voor een goed doel!”
De deelnemende gevers kregen allemaal een sticker van zijn handel, met daarop onder meer zijn portret. Natuurlijk werd dan gevraagd wat het goede doel eigenlijk was. Het was, zo zei Bertus: “Het BVF, het Bertus Vakantie Fonds en namens dat fonds allemaal hartelijk dank!“
Ik vond dat een werker van stand!
