Afgelopen zaterdag speelden Be Quick ’28 Vrouwen 1 uit Zwolle tegen Jong Sparta uit Rotterdam. Het betrof een finale van de nacompetitie, met als inzet de promotie naar de topklasse. Het beeld dat bij mij naderhand bleef hangen, betrof een groep jonge voetbalmeiden die na het laatste fluitsignaal het veld op kwam rennen in burgerkleding. Zij feliciteerden de spelers van het eerste team met de overwinning.
Op een veldje achteraf naast de tribune, ver weg van ons de bezoekers, werd de overwinning gevierd zonder daarbij de handen te schudden van het team uit Zwolle. Dat kon ook niet anders. De clubleiding van Sparta had ervoor gekozen om voetballers, die een heel jaar lang hebben gespeeld voor Jong Sparta en daarmee tot de finale waren geraakt, op de tribune te laten plaatsnemen.
Waar konden deze voetbalspelers trots op zijn? Het eerste team van Sparta speelt in de eerste divisie en is verplicht deze pot te winnen; daar is weinig eer aan te behalen. Ook zij konden nauwelijks blij zijn. De ouders van Jong Sparta meiden moeten een knoop in de maag hebben gehad: als het erop aankomt vinden ze onze kinderen niet goed genoeg om te strijden voor een belangrijke wedstrijd.
De vrouwen uit Zwolle waren zwaar teleurgesteld in de tegenstander, tijdens de warming-up en de wedstrijd merkten ze dat zij tegen een totaal ander team speelden dan in de competitie. Het eerste half uur waren ze daardoor bevangen door de zenuwen, terwijl ze dit seizoen al tweemaal wonnen van Jong Sparta: met 4-0 en 3-2. Er waren deze voetbalmiddag naar mijn mening louter verliezers.
De KNVB ijvert sinds lange tijd voor fair play. Dat is een containerbegrip waar inclusie maar ook omgang met ongeschreven regels zoals sportiviteit onder vallen. Wie de tegenstander ‘vieze lesbische pot’ of ‘kankerhoer’ noemt, krijgt een waarschuwing of een kaart en wie een schwalbe maakt om de tegenstander te foppen met een duik krijgt ook een waarschuwing of geel en de hoon van het publiek.
Wie echter opspringt om een tackle te ontwijken teneinde een blessure te vermijden, krijgt geen straf. Voor de scheidsrechter soms een ingewikkeld verschil. Het één is bedrog en het ander zelfbescherming. Wie echter uit zelfbescherming bewust bovenop een voet van de tegenstander landt doet ook niet aan fair play. Uiteindelijk hopen we op twee gelijkwaardige en respectvolle teams die onder dezelfde regels kunnen strijden om de winst in een spel.
De schwalbe en het bewust landen bovenop de voet is nagenoeg oncontroleerbaar en is daarmee afhankelijk van de attitude en zelfbeheersing van de speler zelf, ook in het heetst van de strijd. Spel is afhankelijk van de positieve attitude van speler, ouder en ook van trainers en leiding. Dat begeleiders van Sparta in deze hebben gekozen voor vals spel, door de gelijkwaardigheid teniet te doen, is dan ook onbegrijpelijk. Nota bene de KNVB heeft drie profclubs andere dispensatieregels gegeven ten aanzien van het inwisselen van eerste-elftalspelers ten opzichte van amateurclubs, ook dat roept vragen op aangaande de fair play gedachte.
Wat staat er op het spel?
De Canadese filosoof Bernard Suits definieert spel als de vrijwillige poging om niet noodzakelijke obstakels te overwinnen. Welnu, waren de vrouwen van Be Quick ‘28 vooraf op de hoogte geweest van het valsspelen van de tegenstander, dan hadden ze onder protest kunnen gaan spelen: de obstakels zijn immers plotseling bemoeilijkt. Niet alleen de promotie naar een hogere klasse staat hier op het spel. Het spel zelf staat hier op het spel.
Hoe mooi zou het zijn geweest als de clubleiding van Sparta had gekozen voor het reguliere team dat wellicht boven zichzelf uit zou zijn gestegen om de finale nipt te winnen of verliezen? Er was zeer veel mee gewonnen: de spelers zouden meer zelfvertrouwen hebben gekregen, hun ouders konden daadwerkelijk trots zijn, de meiden van het eerste team zouden geïnspireerd kunnen raken door hun jongere collega’s en de Zwolse vrouwen van Be Quick ‘28 hadden de nederlaag kunnen accepteren.
De vraag doemt hier op of de KNVB, alsmede de profclubs, nadenken over het spel zélf los van de knikkers. Wanneer je als KNVB wel de VAR (Video Assistant Referee) instelt om de zaak eerlijker te laten verlopen, maar tegelijkertijd beslist dat (rijkere) clubs halverwege het seizoen de spits van een ‘overperformende’ concurrent mogen kopen, roept dat soortgelijke vragen ten aanzien van fair play op.
De Amerikaanse basketbalbond nam het bijvoorbeeld in 1989 wel voor het spel, spelers én publiek op. Toen de competitie voorspelbaar en saai dreigde te worden, nam de bond de beslissing om de laagst geklasseerde teams de eerste keus te geven bij de koop van de grootste talenten voor het nieuwe seizoen (NBA draft). Gevolg: een grotere kans op een eerlijke strijd en wedstrijden met een minder voorspelbaar einde.
Henri Bontenbal is een politicus uit Rotterdam-Zuid die pleit voor meer fatsoen. Dat is wellicht een belegen woord, toch kan het voor deze casus afgestoft worden. Het is als bestuur en trainers van Sparta onfatsoenlijk om zoveel liefhebbers en deelnemers van het spel te schofferen ten faveure van een overwinning. Aan de KNVB de vraag om de juiste maatregelen te nemen ten einde het spel en de deelnemers te beschermen, zodat er daadwerkelijk in gezamenlijkheid en openbaarheid iets te vieren valt.
Jack Weijkamp,
liefhebber van spel
