De gemeente Zwolle heeft de afgelopen jaren al haar geplande klimaatprojecten uitgevoerd, maar het is onduidelijk of de stad echt op koers ligt richting de ambitie om in 2050 volledig klimaatbestendig te zijn. Dat concludeert de Rekenkamer Zwolle in een kritisch rapport over het klimaatadaptatiebeleid. Belangrijkste knelpunten: een gebrek aan meetbare doelen, versnipperde regie en onvoldoende aandacht voor droogte en hitte.
Het rapport, dat de veelzeggende titel ‘Van zandzakken naar waterberging’ draagt, analyseert hoe de gemeente van 2020 tot en met 2023 omging met klimaatadaptatie. Zwolle ligt in een kwetsbare delta van IJssel, Vecht en Zwarte Water en krijgt steeds vaker te maken met extreme neerslag, langdurige droogte en hoogwater.
De Rekenkamer stelt vast dat Zwolle ‘doeltreffend’ heeft gehandeld door alle projecten uit de uitvoeringsagenda daadwerkelijk uit te voeren. Toch is de effectiviteit op langere termijn moeilijk te beoordelen. “De strategie bevat geen concrete doelen voor de korte en middellange termijn. Zonder indicatoren kun je niet vaststellen of we genoeg doen,” aldus de onderzoekers.
Water tot aan de voordeur
De gevolgen van klimaatverandering zijn in Zwolle allerminst theoretisch. Op 9 juli 2023 veranderde de wijk Assendorp tijdelijk in ‘Assendorp aan Zee’ toen een hoosbui straten blank zette en voetgangers op blote voeten verder moesten. En aan het einde van dat jaar stond het water in de Zwolse stadsgracht zo hoog dat de gemeente dagenlang 24/7 in touw was met noodbemalingen, controle van overstortkleppen en voorbereidingen voor een mogelijke inzet van zanddijkjes. De speciaal opgetuigde ‘Zwolse Hoogwaterbrigade’ stond paraat.
Volgens de Rekenkamer is het opvallend dat juist droogte en hitte, thema’s die op termijn mogelijk nog meer schade veroorzaken dan wateroverlast, te weinig aandacht kregen. Daar komt bij dat sinds het aflopen van het klimaatprogramma in 2023 niemand meer is aangewezen als coördinator. Daardoor ontbreekt het volgens de onderzoekers aan samenhang en sturing.
College belooft beterschap
Het college van burgemeester en wethouders erkent in een reactie de knelpunten. In de begroting voor 2025 is structureel geld vrijgemaakt (800.000 euro per jaar) en de aanstelling van een nieuwe coördinator klimaatadaptatie zit in de pen. Ook komt er een hitte- en koelteplan voor de stad, en wordt gewerkt aan nieuwe, meetbare doelen voor de komende jaren.
Toch blijven er vragen, stelt de Rekenkamer in een nawoord. Hoe de extra middelen precies worden ingezet en waarom dit als toereikend wordt gezien, is niet duidelijk. Ook wil de Rekenkamer dat de gemeenteraad beter wordt geïnformeerd over de voortgang.
Zwolle staat dus voor een dubbel vraagstuk: de stad heeft te maken met reële, acute klimaateffecten, maar mist nog de meetlat om te bepalen of het beleid voldoende op koers ligt. Die spanning werd eind 2023 al treffend verwoord door beheermanager stedelijk water Mark Heideveld. In een interview met 1Zwolle zei hij toen het water in de stadsgracht tot aan het randje stond: “Als we nu een fikse bui krijgen, kunnen we het water niet meer kwijt.” Zijn waarschuwing sluit aan bij wat de Rekenkamer nu constateert.
