“Gaat een grafsteen een leven lang mee?” Als je die vraag zo ziet staan, doet het vreemd aan. Want een grafsteen begint z’n bestaan na een overlijden. Toch is de vraag wel een beetje te beantwoorden, denk ik.
Gaan ook wij in dit kader even naar de begraafplaats Bergklooster. Daar staan namelijk eerder gebruikte grafstenen te wachten op hergebruik. De Stentor wijdde er vorige week een artikel aan. Het hangt voornamelijk af van de nabestaanden, zou je denken. Er zijn ook graven met een, wat heet, eeuwigdurend grafrecht. Dat graf blijft bestaan, maar of de grafsteen die eeuwigheid ook gaat halen, hangt af van de steensoort.
Hergebruik van grafstenen, zo is te lezen, kwam vroeger vaker voor. Nu lijkt men weer te moeten wennen aan het idee, terwijl het toch echt een onderwerp is dat bij deze tijd hoort. Hergebruik is, heel algemeen gezegd, goed voor onze wereld, die niet een onuitputtelijke bron voor allerlei materialen is.
Nu kan ik me wel voorstellen dat men moet wennen aan het idee om een eerder gebruikte grafsteen te gaan benutten. Dat je straks bij een steen staat met de naam van jouw geliefde overledene en dat je je dan realiseert dat nog niet zo heel lang geleden, bij diezelfde steen, andere mensen stonden te treuren om iemand die van hen was heengegaan.
Daar zit dan toch ook weer een mooie kant aan. De cirkel waaruit het leven bestaat, gaat door en door en daar past, om het in modernere termen te zeggen, recycling heel goed bij.
’t Zou misschien een idee zijn om ergens op de steen, bijvoorbeeld op de achterkant, in een klein, wel leesbaar, lettertype te graveren voor welke overledene die steen eerder is gebruikt. Met een tekst die de nieuwe rechthebbende passend vindt.
Een paar suggesties?
‘Met deze steen werd, zoals verwacht, eerder het echtpaar Jansen herdacht.’
Het kan ook anders: ‘Voorheen lag de familie Jansen bij deze steen.’
Of nog anders: ‘Wellicht vraagt u zich af: stond deze steen niet eerder op een graf? Ja!’
En tot slot: ‘U wilt het echt niet weten, wij evenmin. Dus hebben deze regels eigenlijk geen zin.’