Vakantie, een stralend zonnetje, de ingrediënten voor volle terrassen op de Grote Markt in Zwolle. Maar dat geldt op donderdagen niet voor Carine Wiersma, eigenaresse van Maxim’s, en haar buren. Bijeenkomsten van verschillende religieuze groepen zorgen ervoor dat de bezoekers snel een ander terras opzoeken. “Niets aan te doen,” zegt de gemeente Zwolle. “Het is vrijheid van godsdienst, levensovertuiging en het recht tot betoging, allemaal vastgelegd in de Grondwet.”
Wiersma ziet inmiddels een wekelijks patroon. “Op donderdagmiddag is het standaard raak. Ze beginnen te zingen, soms met luidspreker, en binnen een paar minuten loopt het hele terras leeg. En zodra ze stoppen, is het weer bomvol. Maar in die tussentijd zijn we gewoon onze omzet kwijt.”
Satan, homo’s en lesbiennes
De groepen verschijnen volgens haar meestal op donderdag op het plein. “Er worden houten kruizen meegedragen, en soms gaan deelnemers op de straatstenen zitten of liggen.” Wat Wiersma het meest raakt, is de boodschap die daarbij soms klinkt. “Dan gaat het over satan, homo’s en lesbiennes.”
Soms blijft het niet bij één bijeenkomst. Op meerdere donderdagen verschenen er de afgelopen tijd twee religieuze groepen op dezelfde dag: een in de middag en een andere in de vooravond. “Dat is voor ons een belangrijk moment, omdat gasten met mooi weer graag buiten dineren om te genieten van onze mooie stad.”
Niet alleen haar eigen terras loopt leeg, ook de tafels bij haar buren blijven ineens onbezet. Onder meer het terras van Douwe Egberts is op die momenten geheel verlaten. Hetzelfde fenomeen speelt zich af aan de overkant van het plein. “Vooral de punt van ons terras is dan leeg,” zegt Mark Corporaal van Stadscafé Blij. “En dat terwijl we tienduizenden euro’s per jaar aan precario betalen aan de gemeente. Het is frustrerend dat je daar vervolgens zo weinig bescherming voor terugziet.”
Opstootje bij terras
Afgelopen donderdag leidde een van de bijeenkomsten tot een opstootje bij het terras van Maxim’s. Leden van een religieuze groep wilden na afloop van hun evangelisatie een drankje bestellen, maar de bedrijfsleider gaf aan dat ze niet welkom waren. Dat schoot in het verkeerde keelgat bij een aantal van hen. “Het is onacceptabele weigering van omzet en discriminatie,” werd er geroepen. Het leidde tot een intimiderende sfeer. De situatie werd uiteindelijk gesust door een van de leiders van de groep, waarna ze vertrokken.
Kort daarna verschenen er negatieve recensies op de beoordelingspagina van Maxim’s. “Herrie uit dit café,” schrijft een bezoeker. “Bijzonder wel, nadat de groep mensen gingen bidden, stopte de muziek uit het café en was er een vredige sfeer op het plein. Wat mij betreft deze plek direct sluiten.”
Ondernemers op het plein geven aan al langere tijd hun zorgen te hebben geuit bij de gemeente. Ook burgemeester Peter Snijders is hierover rechtstreeks benaderd. Volgens gemeentewoordvoerder Marlijn van de Sar gaat het om zowel vaste als losse groepen die een religieuze manifestatie houden. “Er zijn enkele vaste organisaties die jaarlijks in de zomer meerdere evangelisaties houden en dit lang van tevoren melden. Daarnaast zijn er ook losse organisaties die kort voor aanvang een melding doen.”
Gemeente erkent overlast
De gemeente erkent dat er overlast kan worden ervaren, maar ziet geen juridische ruimte om in te grijpen. “De Wet openbare manifestaties (Wom) is een uitwerking van de grondrechten vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en het recht tot betoging. Die zijn fundamenteel in een democratische rechtsstaat en mogen alleen onder strikte voorwaarden worden beperkt,” aldus Van de Sar. Beperkingen zijn volgens haar alleen toegestaan als het gaat om verkeersveiligheid, volksgezondheid of het voorkomen van wanordelijkheden. “In dit geval is daar onvoldoende aanleiding voor.”
Bepalingen uit de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), bijvoorbeeld over hinder of muziekverplaatsing, worden niet toegepast bij deze optredens. “De Wom heeft voorrang op lokale wetgeving,” stelt Van de Sar. Ook de inhoud van de boodschappen is voor de gemeente geen criterium: “De gemeente mag zich niet bemoeien met wat er gezegd wordt. We moeten elke betoging in de stad mogelijk maken, ook als die inhoudelijk gevoelig ligt.”
Religieuze optredens met kwetsende taal
COC Zwolle maakt zich juist zorgen over die inhoud. “Wat ons zorgen baart, is wanneer religieuze optredens in de openbare ruimte uitmonden in kwetsende, veroordelende of zelfs opruiende taal. Niemand heeft het recht om anderen te schofferen, te intimideren of hun bestaansrecht in twijfel te trekken,” zegt voorzitter Heleen Rompelman. “Dit soort uitingen raken diep. Ze doen afbreuk aan de sociale veiligheid van onze gemeenschap en staan haaks op het streven van Zwolle als Regenbooggemeente: een stad waar iedereen zich vrij, welkom en veilig moet kunnen voelen.”
Volgens Rompelman is verschil van inzicht altijd bespreekbaar, “mits er sprake is van wederzijds respect”. Ze roept de gemeente op om meer te doen: “Niet alleen door de ruimte fysiek veilig te houden, maar ook moreel. Het is volgens ons van groot belang dat de gemeente – samen met partners zoals COC Zwolle – het gesprek aangaat met deze religieuze groepen. Niet om hen te censureren, maar om hen te laten inzien hoeveel pijn hun woorden veroorzaken.”
“Als men gelooft dat God liefde is, dan zou dat ook de toon en inhoud van hun boodschap moeten bepalen,” voegt Rompelman eraan toe. “Liefde dwingt niet af, ze nodigt uit. We hopen dat deze groepen daartoe bereid zijn.”
