Zwolle – De eerste decennia van de 20e eeuw behoren tot de meest spannende en vernieuwende jaren uit de geschiedenis van de Russische kunst. Tussen 1910 en 1930 wisten kunstenaars in Rusland een volledig nieuwe beeldtaal te creëren, waarbij de oude kunst werd vervangen door een nieuw revolutionair artistiek universum. Figuratie werd afgewezen en er ontstond een volledig abstracte kunst, bestaande uit geometrische vormen in wit, zwart en primaire kleuren.
De kunstenaars associeerden zich met het gedachtengoed van de Russische Revolutie en verbeeldden de nieuwe maatschappij en de droom van de heilstaat. Kunst voor de mensheid die zijn ketenen had afgeworpen. Met de tentoonstelling ‘Voor de nieuwe mens. Russisch avant-garde design’ vestigt Museum de Fundatie van 7 juni tot en met 14 september 2014 de aandacht op die revolutionaire tijd. De tentoonstelling omvat circa 110 tekeningen, collages, fotomontages, boekillustraties en objecten van onder meer El Lissitzky, Kazimir Malevitsj, Alexander Rodtsjenko en Vladimir Tatlin. De stukken zijn beschikbaar gesteld door de Sepherot Foundation in Liechtenstein, die ijvert voor het behoud en de presentatie van het baanbrekende werk van de Russische avant-garde kunstenaars.
Geometrisch-abstracte kunst
In de eerste decennia van de 20e eeuw vond er in Rusland niet alleen een politiek-maatschappelijke omwenteling plaats, gevoed vanuit dezelfde progressieve geestesgesteldheid was er binnen de kunsten sprake van een radicale verandering. Kunstenaars als Lissitzky, Malevitsj, Rodtsjenko en Tatlin vonden in de abstracte kunst een toekomstgerichte uitingsvorm voor de stap naar een nieuw tijdperk. Het Zwarte vierkant op een witte ondergrond dat Malevitsj in 1915 presenteerde, werd als oervorm van de beeldende vormgeving tot icoon van een nieuw begin in de kunst. Terwijl Malevitsj in het suprematisme de volledige bevrijding van de figuratie verkondigde als uiting van de zuivere ervaring, streefden de constructivisten naar nieuwe, op functie en materiaal gerichte vormgevingsprincipes. Geïnspireerd door de revolutie van 1917 wilden veel jonge Russische kunstenaars een bijdrage leveren aan de algehele transformatie van de samenleving. De suprematisten hadden tot doel de kunst uit te breiden naar alle facetten van het materiële, geestelijke en spirituele leven en zo het maatschappelijke leven een nieuwe start te geven. De constructivisten wilden de kunst op toegepaste gebieden betrekken om zo via de productie bij te dragen aan maatschappelijke verandering. Voor het Bauhaus in Duitsland en De Stijl in Nederland werden de kunstenaars rondom Lissitzky, Malevitsj, Rodtsjenko en Tatlin tot voorbeelden en wegbereiders.
Sepherot Foundation
Nadat Stalin een einde had gemaakt aan de korte fase van deze avant-gardistische aspiraties, verdwenen de werken uit de openbaarheid. De Sepherot Foundation in Liechtenstein heeft in de loop van de jaren deze stukken opgespoord en verzameld. Voor de expositie in Museum de Fundatie stelt de stichting een fraaie selectie van hun omvangrijke collectie Russische avant-garde kunstenaars ter beschikking. Zij wil zo bijdragen aan de verspreiding van de cultureel-artistieke erfenis van Rusland, en vergeten namen en werken uit de Russische kunstgeschiedenis weer onder de aandacht van het publiek brengen.
Russisch avant-garde design
Aan de hand van grafische werken en objecten wordt op de expositie ‘Voor de nieuwe mens. Russisch avant-garde design’ inzichtelijk gemaakt hoe de stormachtige ontwikkeling van het Russisch design zich aan het begin van de 20e eeuw voltrok. De onuitputtelijke schat aan experimenten en ontwerpen uit deze bloeiperiode geeft een indruk van de rijkdom van een creatief potentieel. Museum de Fundatie presenteert een keur aan werken van kunstenaars die de radicaal nieuwe concepten van de geometrisch-abstracte kunst enthousiast overnamen en gebruikten op alle gebieden van de beeldende en toegepaste kunst.
De volgende kunstenaars zijn vertegenwoordigd: Natalja Gontsjarova, Vasili Jermilov, Michail Larionov, El Lissitzky, Kazimir Malevitsj, Nadezjda Oedaltsova, Ivan Poeni, Ljoebov Popova, Alexander Rodtsjenko, Olga Rozanova, Nikolaj Soejetin, Vladimir Stenberg, Varvara Stepanova, Vladimir Tatlin, Ilja Tsjasjnik en Jakov Tsjernichov. Tot op de dag van vandaag is hun invloed op de beeldende kunst, architectuur en vormgeving voelbaar.
Museum de Fundatie beheert een omvangrijke collectie beeldende kunst, die zijn oorsprong vindt in de verzameling van de oud-directeur van Museum Boymans te Rotterdam, Dirk Hannema, en die later belangrijke aanvullingen kende met ondermeer de kunstcollectie van de Provincie Overijssel. Museum de Fundatie heeft twee schitterende locaties: Kasteel het Nijenhuis bij Heino en het in 2013 spectaculair uitgebreide Paleis a/d Blijmarkt in Zwolle.
Museum de Fundatie wordt ondersteund door de Provincie Overijssel, Gemeente Zwolle en de BankGiro Loterij. Founders: Baker Tilly Berk, Bouwfonds Cultuurfonds, Deltion College, DSM Resins B.V., Èpos Press B.V., Hemmink B.V., Novon Schoonmaak, Nysingh advocaten-notarissen, Rabobank IJsseldelta, Unica Installatietechniek, Waanders, Wavin B.V., Wijzonol Bouwverven, Windesheim, Zehnder Group Nederland/J.E. Stork Air, O. de Leeuw B.V.
Tentoonstelling: Voor de nieuwe mens. Russisch avant-garde design
Periode: 7 juni t/m 14 september 2014
Locatie: Paleis a/d Blijmarkt, Blijmarkt 20, 8011 NE Zwolle
Openingstijden: dinsdag t/m zondag, 11.00-17.00
Informatie: www.museumdefundatie.nl of 0572-388188
Ik weet niet, nu Rusland een derde wereldoorlog lijkt te ontketenen, of het wel gepast is Rusland in the picture te zetten.
Tja, dan kun je gedurende de afgelopen decennia amerikaanse kunst ook wel als ongepast betitelen.