Zwolle – Op een mooie plek in het Ter Pelkwijkpark aan de stadsgracht staat een oorlogsmonument van de hand van Titus Leeser. Vanaf juni 1945 werd er gewerkt aan dit monument. Op de avond van 4 mei 1950 werden na het luiden van klokken, twee minuten stilte en het zingen van het Wilhelmus de eerste kransen bij het monument gelegd. Een dag later op nationale Bevrijdingsdag werd het Zwolse oorlogsmonument onthuld door Riny Beernink, dochter van een Zwolse verzetsheld. Burgemeester Strick van Linschoten accepteerde namens de burgerij en de gemeente destijds het monument.
Voor het vervaardigen van het monument had het monumenten comité gekozen voor beeldhouwer Titus Jules Gerard Leeser (Keulen, 1903 – Zwolle, 1996) en architect J. H. Alberda. Het beeld is van een knielende jongeman die met waakzame blik, alert en onverschrokken de omgeving observeert en controleert. Het is mooi dat een monument voor gevallenen bestaat uit een trotse oprijzende gestalte met een open blik voor zijn omgeving.
Titus Leeser wilde uitdrukking geven aan de mens die geleden heeft onder de Duitse onderdrukking, maar zich toch op wilde richten met zijn blik op de toekomst en weer levensmoed heeft. Vallen en opstaan zijn volgens Leeser twee kanten van dezelfde medaille. De lage muur rond het voetstuk moet de indruk wekken van weerstand. Het monument drukt verzet uit. De beloning voor dit verzet is de vrijheid, het offer wat de gevallenen gebracht hebben met hun leven was niet voor niets.
In 2005 werd het monument een gemeentelijk monument. Daarmee werd het eerste object uit de wederopbouwperiode in Zwolle wat bescherming kreeg. Het monument is in 2014-2015 gerestaureerd. Bij die restauratie bleek dat het beeld gegoten is door bronsgieterij Binder uit Haarlem. Het beeld werd gelast en niet geschroefd zoals vaak gebruikelijk was. Door Binder werd ook het beeld het Ros Beiaard met vier Heemskinderen van 12,5 meter lang en 5 meter hoog gegoten
Leeser had zijn atelier aan de Papenstraat vlak achter het Celepoortje. Hij was betrokken bij het verzet tegen de Duitse bezetters. In de oorlog was hij tolk en contactman tussen het Oost-Nederlands verzet en het Canadese leger. In de oorlog organiseerde hij ondergrondse exposities. Van de stichting Kunstenaarsverzet kreeg hij in 1950 de prijs voor de beeldhouwkunst.
Op de muur bij het monument zijn woorden aangebracht uit een verzetsgedicht van Victor van Vriesland: Gedenkt het leed, maar niet om stil te staan. Gedenkt de schande, maar om voort te gaan.
Op de zuil zijn de volgende woorden te lezen:1940 AAN HEN DIE VIELEN 1945
De tekst op de korte zijde van de gedenkmuur luidt:
in de jaren 1940 – 1945 sneuvelden 4? militairen in de stryd van 10 – 15 mei 1940.
werden 35 burgers, van wie de jongste 17 jaar, gefusilleerd.
kwamen 653 mannen, vrouwen en kinderen om in concentratiekampen. *
verloren 34 burgers het leven door bombardementen en beschietingen.
allen waren inwoners van Zwolle en Zwollerkerspel.
daarenboven sneuvelden in deze gemeente ten minste 29 geallieerde militairen
