Zwolle – Op 18 december 2008 houden ds. De Vos en Jaap Hagedoorn in het Historisch Centrum Overijssel een lezing over de politiek en sociaal zeer betrokken hervormde predikant Gerardus Horreüs de Haas uit het begin van de 20e eeuw.
Groepsfoto van 40 heren en 4 dames voor de zijgevel van PALVU (Proletariers Aller Landen Vereenigt U). Achter de tafel van links naar rechts J. Diendes, J. Plas, dhr Tuin, Rumbrink, Westenberg, Van Aarst, [onbekend]. Echtpaar naast de tafel dhr en mevr Van de Geest, de toenmalige beheerders van PALVU. Links van dhr Diendes staat dhr Van der Vegte, een van de 12 medeoprichters van de SDAP. Middenachter 9d van links, met snor en donker haar ds Horreus de Haas. ca 1930. Originele foto in collectie HCO, archief PvdA, afdeling Zwolle. (Historisch Centrum Overijssel, archief PvdA, afdeling Zwolle).<?xml:namespace prefix = o ns = “urn:schemas-microsoft-com:office:office” />
Gerardus Horreüs de Haas werd in 1879 in Boven-Knijpe in Friesland geboren. Zijn vader was vrijzinnig predikant. Na de lagere school in Winsum en het gymnasium in Leeuwarden studeerde De Haas theologie in Groningen. Hij worstelde tijdens zijn studie al met vraagstukken rond de zin van het lijden en het kwaad, de inhoud van het geloof en zijn persoonlijke levenshouding. Ook filosofeerde hij over de plaats en taak van kerk en christendom in deze wereld. Hij werd uiteindelijk socialist, geheelonthouder, vegetariër en niet-roker.
Gestimuleerd door zijn geloofsovertuiging bond hij begin 20e eeuw de strijd aan voor tolerantie en humaniteit. Als jong predikant werd hij in 1903 lid van de Sociaal-democratische Arbeiderspartij, de SDAP. Aan het socialisme lagen wat hem betreft niet alleen maar sociale en economische motieven ten grondslag. De ideologie was naar zijn idee vooral gebaseerd op een verlangen naar een zin- en waardevolle wereld, waarin zuiverheid, gerechtigheid en een universele vrede het uitgangspunt van alle handelen was. In het archief van De Haas, dat in het Historisch Centrum Overijssel bewaard wordt, zijn behalve de vele uitgeschreven redevoeringen ook 935 preken bewaard.
De Haas raakte bevriend met Pieter Jelles Troelstra, leider van de SDAP, maar kwam in 1918 met hem in conflict toen De Haas diens poging tot een ‘revolutie’ afwees. Voor De Haas was er geen andere weg tot een socialistische samenleving dan via de democratisch-parlementaire besluitvorming.
De Haas was van 1919 tot aan zijn dood in 1943 als predikant werkzaam in Zwolle. Hier was hij ook voorzitter van de partijafdeling. De Haas was een zeer breed georiënteerd man: theologie, biologie, psychologie en natuurwetenschappen hadden zijn volste belangstelling. Het lijden van mens en dier was het grootste probleem waar hij mee worstelde. Hij was de woordvoerder van iedereen die lijdt, verdrukt of vervolgd wordt. Hij stond open voor andersdenkenden, maar ging wel de discussie met hen aan. Daarom spreekt hij mensen nog steeds aan, al is zijn taalgebruik verouderd.
Ds. De Vos is eind november gepromoveerd op Horreüs de Haas.
Datum:18 december 2008
Lezing: Voorwaarts en niet vergeten, over het leven en denken van Gerardus Horreüs de Haas (1879 – 1943)
Sprekers: ds. De Vos, J. Hagedoorn
Locatie: Historisch Centrum Overijssel
Aanvang: 19:30 uur
Toegang is gratis
Kon wel eens zeer interessant worden.
Was deze dominee niet ook één van de stichters van de Jeruzalemkerk in Assendörp?
‘k zie maar 3 dames…