RTV Focus allesbehalve lamgeslagen in strijd tegen gemeente Zwolle

De in opspraak geraakte lokale omroep RTV Focus Zwolle en de gemeente Zwolle verschenen woensdag bij de bestuursrechter in de Zwolse rechtbank. De omroep kampt met flinke schulden en voldeed jarenlang niet aan de verplichting om verantwoording af te leggen over het gespendeerde gemeenschapsgeld. Het stadsbestuur besloot onlangs om de subsidie dit jaar in maandelijkse termijnen uit te betalen, bepaalde dat het geld niet mag worden gebruikt om oude schulden af te lossen en vorderde zo’n 35.000 euro subsidiegeld terug.

“Voorlopig zijn we nog in de lucht en dat hopen we ook te blijven,” zegt Christine Spinder, bestuurder van de omroep tegen de rechter. Als het besluit van de gemeente in stand blijft, valt het doek voor RTV Focus volgens haar. “Als we de schulden niet kunnen afbetalen is het passé en is het jammer dat het komt door de tegenwerking van de gemeente.”

RTV Focus niet lamgeslagen
Wie denkt dat RTV Focus lamgeslagen is en geen schijn van kans heeft tegen de juristen van de gemeente, komt bedrogen uit. Spinder laat de magistraat weten te vechten als een leeuw om haar omroep te redden. Paul Oosterbaan, medeoprichter en bestuurder van Focus, zit zwijgzaam naast haar. Na de eerste vraag van de bestuursrechter vliegen de bedragen over tafel. De omroep heeft een schuld van 56.000 euro en met de terugvordering die de gemeente in petto heeft, loopt het op tot bijna een ton.

Spinder vertelt dat de omroep een dag voor de zitting een bezwaarprocedure is gestart tegen de voorgenomen terugvordering. Na een korte toelichting van de gemeente wordt het de rechter duidelijk dat het een langslepend traject kan worden waarbij over en weer bezwaar op bezwaar mogelijk is.

De rechter concludeert dat het nog geen gelopen race is dat de omroep tienduizenden euro’s moet terugstorten in de gemeentekas en laat het verder dan ook buiten beschouwing. Wat wel blijft staan, is dat de omroep 2022 afsloot met een tekort van 56.203 euro en er op korte termijn 19.000 euro aan de Stadkamer en 20.000 euro aan loonheffing aan de Belastingdienst moeten worden betaald. Voor zaterdag moet de omroep 8000 euro storten op de bankrekening van Wensink.

Door het besluit van het stadsbestuur heeft de omroep dit jaar ongeveer 15.000 euro ontvangen. Spinder betoogt dat er in 2024 een bedrag van 93.000 euro aan Focus is toegekend. Als de gemeente voor zaterdag zo’n 40 mille uitkeert, is de omroep volgens haar uit de problemen. “Als we onze schulden kunnen aflossen is er niets aan de hand,” aldus Spinder.

Grensoverschrijdend gedrag
“U heeft op te grote voet geleefd,” zegt de rechter. “Nou nee, corona en de negatieve berichten in de media over het grensoverschrijdende gedrag hadden tot gevolg dat de advertentie-inkomsten drastisch omlaag gingen,” zegt Spinder. Ze voegt er gelijk aan toe dat het grensoverschrijdende gedrag zich nooit heeft voorgedaan.

Spinder doet uit de doeken dat de omroep een duur onderkomen in de Stadkamer had. “30.000 euro per jaar inclusief servicekosten,” aldus de omroepbestuurder. “We hebben nu een andere locatie gehuurd voor 7000 euro inclusief.”

Ook sloot Focus een leasecontract met Wensink. “Een auto is nodig voor het maken van nieuws,” zegt Spinder. “Zwolle is een grote stad.” Door de inflatie en stijgende brandstofprijzen kreeg de omroep onvoorzien extra kosten. Het resulteerde erin dat Wensink de auto terughaalde. Ook werd een afspraak gemaakt dat RTV Focus overal van af is als ze voor zaterdag 8000 euro betalen. Mocht betaling uitblijven, dan maakt Wensink de oorspronkelijke schuld van 23.000 euro direct opeisbaar.

De rechter wil van de gemeente horen of ze ze wisten van de schulden. Een beleidsadviseur van de gemeente reageert aarzelend en de rechter probeert het antwoord eruit te trekken. Uiteindelijk verklaart hij dat hij niet alles wist.

Gemeente is werkelijke verhuurder
Spinder is het daar niet mee eens en leest een e-mail voor van de boekhouder van de Stadkamer. Namens de Stadkamer, een subsidiepartij met leningen waar de gemeente garant voor staat, doet hij een voorstel om een betalingsregeling te treffen.

In 2023 zou er dan 19.000 euro aan huurachterstand betaald moeten worden en in 2024 nog een keer dat bedrag. De boekhouder stelt voor om de omroep 10.000 euro kwijt te schelden en schrijft dat het niet kan zonder toestemming van de gemeente. De e-mail is door hem ook aan de beleidsadviseur verzonden.

De rechter wil weten of de bewering van Spinder klopt. Opnieuw komt de ambtenaar niet sterk over en geeft ontwijkende antwoorden. Na verder doorvragen zegt hij dat hij misschien de mail wel heeft gezien, maar er niets mee heeft gedaan omdat het zijn zaak niet is. “De huurafspraken zijn een overeenkomst tussen RTV Focus en Stadkamer, twee private partijen. Daar wil de gemeente buiten blijven.”

Spinder vraagt het woord en zegt dat de gemeente keer op keer dat argument gebruikt en dat zij in werkelijkheid de verhuurder zijn. “De Stadskamer doet helemaal niets zonder toestemming van de gemeente, die zijn de werkelijke verhuurder.” De rechter wendt zich opnieuw tot de beleidsadviseur en die laat weten dat het gebouw aan de Zeven Alleetjes inderdaad eigendom van de gemeente is. “Ik heb daar verder niets mee van doen en dat is een andere afdeling van ons die over vastgoed gaat.”

Stadkamer-gate
In de zomer van 2022 ontdekte Weblog Zwolle in het jaarverslag van de Stadkamer over 2020 dat de beoogde huur van RTV Focus door werd geschoven naar 2021. Het jaar erop schreef de Stadkamer in haar jaarverslag dat RTV Focus sinds 2021 bij de Stadkamer is ingetrokken als huurder. In werkelijkheid trok Focus op 1 december 2018 bij de Stadkamer in als huurder.

“De verhuur en de keuze van een huurder is de verantwoordelijkheid van de Stadkamer,” zei Sam Rademaker, woordvoerder van de gemeente Zwolle, destijds. Wesley van der Bol, woordvoerder van de Stadkamer liet weten dat er in samenspraak met de gemeente gezocht is naar een huurder voor de leegstaande kantoorruimte in de Stadkamer. Volgens hem was er met verschillende partijen gesproken en de keuze op RTV Focus gevallen.

Na raadsvragen werd duidelijk dat de Stadkamer, die van de gemeenteraad moet zorgen voor een goede en gezonde financiële exploitatie, de omroep in december 2018 binnenhaalde als huurder. De omroep was toen nog niet aangewezen als lokale omroep en hoefde tot het moment dat ze die status en de bijbehorende subsidie zouden krijgen geen huur te betalen.

De omroep moest de eerste 25 maanden de huisvesting in natura betalen door diensten te leveren aan de Stadkamer. Gemeente Zwolle en Stadkamer weigerden destijds te openbaren om welke diensten het ging en of deze in verhouding stonden tot het huurbedrag.

Vandaag werd duidelijk dat 25 maanden huur gelijk staat aan een bedrag van ongeveer 62.500 euro. Omdat RTV Focus gebruikmaakte van de ruimte kon er ook geen betalende huurder worden aangetrokken. Vanaf 2021 betaalde RTV Focus onregelmatig de huur en liep de betalingsachterstand op tot tienduizenden euro’s.

Coulance
De bestuursrechter wil het dan met beide partijen hebben over de eis van het stadsbestuur dat subsidiegeld niet mag worden gebruikt om schulden af te lossen. De magistraat kijkt bedenkelijk als Spinder opnieuw een e-mail voorleest van de gemeente, verzonden op 16 februari. De gemeente gaat akkoord dat er 21.000 euro aan schulden wordt voldaan met subsidiegeld.

De rechter oogt lichtelijk in verwarring en wil antwoord op de vraag waarom er voor het een sprake is van coulance en voor het ander niet. “We dachten dat het daarmee allemaal was afgedaan en nu blijkt dat het toch niet zo is,” luidt het antwoord van de gemeente.

Subsidie komt van het Rijk
De verwarring wordt nog groter als de rechter uitleg wil over de subsidieverstrekking. De advocaat van de gemeente vertelt dat het Rijk per huishouden in een gemeente een vastgesteld bedrag overboekt naar het gemeentefonds en dat de gemeente dat door moet geven aan de lokale omroep.

De rechter laat weten dat hij zijn huiswerk gedaan heeft en er in de Mediawet niets staat over hoe een lokale omroep het geld moet besteden. Hij betwijfelt dan ook of de gemeente kan eisen dat er geen schulden mee worden afbetaald.

“Eisen aan dat vastgestelde bedrag door het Rijk verstoren het betalingsritme van de omroep,” meent de magistraat. Als voorbeeld geeft hij dat de omroep een probleem heeft als een camera van 10.000 euro kapotgaat. “Vervanging van belangrijke apparatuur is in zo’n geval pas maanden later mogelijk.”

De advocaat betwist dat en wijst op de regelgeving rondom subsidies. De rechter reageert dat het volgens hem niet van toepassing is, omdat de Mediawet er een uitzondering op is. De advocaat stelt dat het gaat om de oude Mediawet en niet de huidige. De rechter zegt toe het verder uit te zoeken.

Voorwaarden aan subsidie
Spinder vraagt vervolgens het woord en vertelt dat ze contact heeft gehad met het Commissariaat voor de Media. De mediawaakhond zou haar hebben gezegd dat de gemeente geen voorwaarden kan verbinden aan de subsidie. “Voorwaarden stellen door de gemeente kan helemaal niet bij media omdat we ook over ze schrijven, ” aldus Spinder.

De regelgeving waar de advocaat zich op beroept, lijkt uitsluitend van toepassing te zijn als de gemeente een extra subsidie verleent aan de lokale oproep, bovenop het geld dat toegekend is door de rijksoverheid.

De rechter laat doorschemeren de zaak lastig te vinden. Hij gaat twee weken nadenken voor hij uitspraak doet. Op de valreep meldt de gemeente dat RTV Focus de dag voor de zitting de jaarstukken van 2023 heeft aangeleverd. “De omroep heeft een crediteurenschuld van 66.000 euro en dat zegt dat de schuld vorig jaar met 10.000 euro is opgelopen.”