Het door de gemeente Zwolle zwaar gesubsidieerde stadsmuseum ANNO ligt onder vuur. Het verbeterplan dat de stichting erachter in mei inleverde, is opnieuw afgewezen. Zowel de onafhankelijke adviescommissie Cultuur als onderzoeksbureau Berenschot is snoeihard in de conclusies. Toch krijgt ANNO meer tijd om met een nieuw plan te komen. Opvallend is dat de gemeente daarbij zelf deels onderwerp van kritiek is, niet alleen als subsidieverlener maar ook als verhuurder van het pand aan de Melkmarkt.
Stichting Allemaal Zwolle, de organisatie achter ANNO, ontvangt daarvoor een meerjarige cultuursubsidie van de gemeente van bijna 3,7 miljoen euro voor de periode 2025 tot en met 2028. Toch is nu al duidelijk dat het niet goed gaat. Onderzoeksbureau Berenschot onderzocht in opdracht van de gemeente het eerste jaarplan van ANNO en kwam met stevige conclusies: het museum ging van start met te veel ambities, had geen realistisch zicht op exploitatie, en er werd onvoldoende gestuurd door zowel bestuur als gemeente. Berenschot concludeerde dat het museum op deze manier niet levensvatbaar is.
Op basis van dat rapport vroeg de gemeente om een verbeterplan. Dat plan kwam er in mei, maar is volgens de gemeentelijke adviescommissie Cultuur inhoudelijk opnieuw onder de maat. Er wordt te weinig geleerd van het Berenschot-rapport, conclusies worden genegeerd, en het blijft onduidelijk welke concrete stappen het museum gaat zetten. De commissie oordeelt dat het plan “veel woorden, maar weinig concrete uitwerking” bevat.
Verlies van ruim 3 ton
In de bijbehorende begroting over 2025 komt ANNO op een tekort van 322.000 euro uit. Vooral de horeca drukt zwaar op de exploitatie. In 2023 leed het museum al een verlies van 115.000 euro op de horeca. Voor 2024 wordt een vergelijkbaar tekort verwacht. In de begroting over dit jaar neemt ANNO al een voorschot op een nog groter verlies. Het stadsmuseum blijft erop inzetten, ondanks eerdere signalen dat de horecafunctie weinig toevoegt aan de museale doelstellingen.
Ook de bedrijfsvoering drukt zwaar op de begroting. De stichting rekent voor dit jaar op ruim 400.000 euro aan loonkosten, exclusief de inhuur van zzp’ers, die nog eens bijna een ton kost. De Raad van Toezicht krijgt een jaarlijkse vergoeding van 10.000 euro; volgens de gemeentelijke adviescommissie is dat ongebruikelijk voor kleinere culturele stichtingen die met publiek geld draaien. Daarnaast blijkt uit de stukken dat de samenwerking met Collectie Overijssel – een van de oorspronkelijke initiatiefnemers – volledig is weggevallen. In de verbeterplannen wordt nergens toegelicht waarom.
Dubbele pet gemeente
Opvallend is dat de gemeente Zwolle ook in dit dossier zowel subsidieverlener als verhuurder is. ANNO betaalt volgens de stukken 189.000 euro per jaar aan huisvestingslasten voor het pand aan de Melkmarkt, dat eigendom is van de gemeente. Daarmee vloeit een fors deel van de subsidie direct terug naar de gemeentekas.
Eerder speelde een vergelijkbare constructie bij RTV Focus. Bestuurder Christine Spinder verklaarde in de rechtbank dat de lokale omroep 30.000 euro per jaar aan huur betaalde voor ruimte in de Stadkamer. Dat bedrag was ongeveer een derde van de jaarlijkse subsidie die de omroep van de gemeente ontving.
De gemeente presenteerde die huurovereenkomst als een afspraak tussen twee zelfstandige partijen, RTV Focus en de Stadkamer. Maar het gebouw bleek eigendom van de gemeente. In de rechtszaal gaf een hoge cultuurambtenaar dat toe. “Maar dat is een andere afdeling die over vastgoed gaat,” zei hij tegen de rechter. Die concludeerde dat de gemeente niets anders dan de daadwerkelijke verhuurder was.
Meer tijd ondanks harde kritiek
In een gezamenlijke persverklaring stellen de gemeente Zwolle en ANNO dat het museum uitstel krijgt tot november om het plan opnieuw aan te passen. Het college erkent dat de sturing vanuit de gemeente zelf ook tekort heeft geschoten en belooft in september eerst de eigen kaders te herzien. Daarna mag ANNO een nieuw verbeterplan aanleveren.
Volgens wethouder Anja Roelfs is het doel om alsnog toe te werken naar een goedlopend stadsmuseum richting de viering van 800 jaar stadsrechten in 2030. “We betreuren het dat ANNO in deze situatie terecht is gekomen,” zegt de wethouder in de persverklaring. “Er is werk aan de winkel voor de directie en Raad van Toezicht van ANNO, maar we zullen ook zelf onze kaders nog eens goed moeten bekijken.”
In de gezamenlijke persverklaring klinkt vooral mildheid, maar de raadsbrief is duidelijker: als het derde verbeterplan in november opnieuw niet deugt, kan de subsidie stoppen. Dan volgt afbouw, mogelijk met een sociaal plan voor werknemers.
