Zwolle – De meeste zorgverleners in de diabeteszorg gebruiken de HbA1c waarde om te beslissen of zij patiënten moeten aanraden om de behandeling te veranderen of niet.

Onderzoekster Erna Lenters-Westra, werkzaam in het Klinisch Chemisch Laboratorium van de Isala klinieken in Zwolle, heeft aangetoond dat de meeste kleine, handzame instrumenten om de HbA1c waarde in het bloed te meten niet de verwachte nauwkeurigheid bieden. Als deze instrumenten worden gebruikt om de diagnose diabetes te stellen, kan dit leiden tot een over- of onderschatting van het aantal mensen met de ziekte. Ook kan de mate van ontregeling bij mensen met diabetes worden over- of onderschat. Lenters-Westra promoveert op 21 september aan de Rijksuniversiteit Groningen op de resultaten van haar onderzoek.

Voorspellende waarde

Het HbA1c is een onafhankelijke parameter voor de mate van controle van de suikerstofwisseling bij patiënten met diabetes (suikerziekte). De HbA1c waarde zegt iets over de gemiddelde bloedsuikerregulatie van de patiënt gedurende de laatste 6 tot 8 weken. Het heeft een voorspellende waarde voor de kans op complicaties van diabetes op langere termijn, bijv. aan de ogen, nieren en bloedvaten. HbA1c wordt dan ook gebruikt voor het monitoren van de patiënt en het eventueel aanpassen van de behandeling.

Het meten van het HbA1c moet niet worden verward met het meten van de bloedsuikerwaarde die veel diabetespatiënten zelf doen met een vingerprik. Op basis van de bloedsuikerwaarde kunnen zij de hoeveelheid te gebruiken insuline voor dat moment bepalen. Het HbA1c geeft aan hoe goed de dagelijkse aanpassing van bloedsuikerwaarden over een langere periode is gelukt.

Handzame instrumenten om HbA1c direct af te lezen

Voor het meten van het HbA1c is een vereiste dat de gebruikte meetmethode nauwkeurig is en voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen hiervoor. Lenters-Westra heeft de prestaties van acht verschillende point-of-care instrumenten onderzocht. Met deze kleine, handzame instrumenten kan direct de HbA1c waarde worden afgelezen. Ze worden steeds meer gebruikt in de buurt van de patiënt, bijvoorbeeld als de arts direct bij het bezoek van de patiënt het HbA1c wil weten om dit met de patiënt te kunnen bespreken. Ook huisartsen en diabetescentra gebruiken steeds vaker point-of-care instrumenten. De nauwkeurigheid van zes van de acht point-of-care instrumenten was ver onder de maat. Lenters-Westra concludeert dat de analytische problemen van de point-of-care instrumenten aangepakt moet worden om te weten of deze instrumenten echt betrouwbaar zijn. Blijft dit achterwege, dan is het niet langer raadzaam om de instrumenten in de directe patiëntenzorg te gebruiken voor het vaststellen van de diagnose diabetes of hoe goed iemand met diabetes is geregeld.

Internationale impact

Recent heeft de American Diabetes Association voorgesteld om het HbA1c te gaan gebruiken voor het stellen van de diagnose diabetes, hetgeen het belang van de meting onderschrijft. Het onderzoek van Lenters-Westra heeft bijgedragen aan de beslissing in de Verenigde Staten dat de point-of-care instrumenten hiervoor niet gebruikt mogen worden.

Laboratoria in Nederland en België

Ook heeft Lenters-Westra de analysemethoden onderzocht die in 220 laboratoria in Nederland en België worden gebruikt. Uit haar onderzoek blijkt dat één op de vijf laboratoria een analysemethode gebruikt waarbij het HbA1c te zeer kan afwijken van de werkelijke waarde. In sommige laboratoria wordt een zeer nauwkeurige HPLC-methode gebruikt. Lenters-Westra concludeert dan ook dat de verscheidenheid aan kwaliteit van de analysemethoden enorm is, variërend van slecht tot zeer goed. In de klinisch chemische laboratoria blijkt veel kennis te zijn over de analytische kwaliteit van de methoden om HbA1c te meten. Zij kunnen een belangrijke rol spelen om de klinische zorg op dit terrein te verbeteren.