Onderzoek naar blekerij Pannekoekendijk

Zwolle – Het team archeologie van de gemeente Zwolle voert momenteel een onderzoek uit aan de Pannekoekendijk in de wijk Kamperpoort. Inmiddels zijn onder het trapveldje op de hoek Pannekoekendijk/Katerdijk de fundamenten blootgelegd van een oude blekerij en latere stoomwasserij van de familie Wentholt. Deze stoomwasserij is in de Tweede Wereldoorlog onteigend en gesloopt. Muurresten en fundamenten zijn bewaard gebleven.

Archeologen hebben op dit moment de sporen blootgelegd van een rechthoekig gebouw dat heeft behoord tot de laatste fase van de stoomwasserij. Dit gebouw is op verschillende foto´s uit het eind van de 19de eeuw nog te zien. Naast de buitenmuren van dit gebouw zijn ook de fundamenten van de stoomketels en een later toegevoegde schoorsteen te zien. Uit archiefstukken blijkt dat de wasserij in eerste instantie door middel van een rosmolen met paard werd aangedreven. In 1884 en 1894 zijn twee stoomketels geplaatst. De schoorsteen is in het begin van de 20ste eeuw aan het complex toegevoegd. In Nederland bestonden in deze periode maar twee bedrijven die dergelijke fabrieksschoorstenen maakten. Een daarvan is de firma Canoy & Herfkens uit Venlo. Uit het onderzoek naar enkele bewaard gebleven stenen van de schoorsteen is duidelijk geworden dat de schoorsteen door deze firma gebouwd moet zijn.

Vervolg onderzoek

De komende weken zal het onderzoek zich richten op de oudere fasen van de stoomwasserij en blekerij. Op het oudste kadastrale minuutplan uit 1832 zijn de contouren van twee andere gebouwen te ontdekken. Deze gebouwen worden in de bijbehorende tabel omschreven als huis, schuur en washuis en waren eigendom van de weduwe Wentholt.

Oude huizen Kamperpoort

Ook zullen de sporen van twee woonhuizen aan de Pannekoekendijk worden onderzocht. Hierbij is het vooral van belang om te achterhalen uit welke periode de oudste huizen dateren. Het is niet uitgesloten dat in de wijk Kamperpoort al bewoningssporen uit de 14de eeuw kunnen worden aangetroffen.

Tijdens het archeologisch onderzoek zal de Kamperpoort hopelijk zijn geheimen prijsgeven en zal meer duidelijk worden over de geschiedenis van deze oude wijk van Zwolle.

Blekerijen en wasserijen

In Nederland is nauwelijks archeologisch onderzoek gedaan naar blekerijen en wasserijen. Dit is enigszins merkwaardig omdat veel steden een of meerdere blekerijen hebben gekend. Ook bestonden verschillende soorten blekerijen, zoals garen-, linnen- en kledingblekerijen. Rondom de oude binnenstad van Zwolle waren diverse blekerijen te vinden. Bekend zijn bijvoorbeeld de Boschbleek aan het Wezenland en de Waterstroom aan het tegenwoordige Blekerswegje. Op oude prenten en schilderijen uit de 18de eeuw is zelfs te zien dat op de bolwerken of bastions linnendoek werd gebleekt.

Zwaar werk

Het werk op de blekerijen was een langdurig proces dat bestond uit: het verwarmen van het water, weken en stampen van het wasgoed, laten uitlekken, koken, uitleggen op de velden, spoelen, blauwen, stijven, laten drogen, mangelen, strijken enzovoort. In een tijd zonder wasmachines en droogtrommels was het fysiek zwaar werk, dat een karig loon opleverde.