Wordt rivierwater direct uit de IJssel misschien drinkwater? En zwemmen er over een jaar of tien weer steuren in de IJssel? In dit laatste deel van de vier artikelen over de IJssel kijken we naar de toekomst van de rivier.
Op verschillende plekken langs de IJssel worden de stenen langs de oever weer weggehaald. Er ontstaan dan zandstrandjes. De strandjes zijn niet voor zwemmers bedoeld. Van natuurlijke rivieroevers zoals deze profiteren allerlei waterplanten en dieren. Een van die dieren is de rivierrombout, een zeldzame libelle die zich voortplant op zandige rivieroevers.
Drinkwater uit de IJssel?
De IJssel voert water naar het IJsselmeer, het grootste zoetwaterbassin van Nederland. Dit bassin is van groot belang voor de drinkwatervoorziening van Noord-Holland. Doordat de afvoer van water uit de Rijn en de IJssel naar verwachting steeds minder wordt, komt verzilting steeds vaker voor. Ook kan de concentratie van andere niet-gewenste stoffen hoger worden.
In Zwolle vindt zogeheten oevergrondwaterwinning plaats langs de IJssel. Hierbij wordt ingedaald rivierwater uit de bodem gehaald. De grond filtert het water enigszins. Drinkwaterbedrijf Vitens pompt het water op in het Engelse Werk.
In de toekomst kan rivierwater rechtstreeks uit de IJssel mogelijk geschikt gemaakt worden voor drinkwater. Vitens is samen met NX Filtration een proef gestart. Die proef duurt zo’n twee jaar, tot eind 2024. Door directe nanofiltratie-membraantechnologie zou het water uit de rivier gezuiverd moeten worden. De pilot wordt uitgevoerd op de plek van de oude centrale Harculo in Zwolle. Onderzocht wordt of het water voldoende gezuiverd kan worden om als drinkwater te dienen. Op dit moment is onduidelijk of er in tijden van droogte voldoende water door de IJssel stroomt om als drinkwaterbron te dienen.
Steur terug in de IJssel?
In de Biesbosch zijn onlangs 29 gezenderde jonge steuren uitgezet. Het gaat om een vooronderzoek voor een herintroductie, die moet zorgen voor een gezonde steurenpopulatie in de Rijn. Zo’n zeventig jaar geleden stierf de steur in Nederland uit.
De steur lijkt door zijn uiterlijk op een oervis en is dat ook. Het uiterlijk van de vis is in 90 miljoen jaar bijna onveranderd gebleven. Van de 27 soorten steuren wereldwijd komen er zo’n acht soorten van nature in Europa voor. De vis zwom in bijna alle grote rivieren van Europa, ook in de IJssel. Vooral de Rijn was voor de steur belangrijk als voortplantingsgebied. De steur leeft in zout water en plant zich voort in zoet water. De vissen zwemmen honderden kilometers landinwaarts om hun eieren af te zetten. De jonge steurtjes zwemmen weer stroomafwaarts om naar de zee te gaan.
De steurtjes die zijn losgelaten komen uit een Franse kwekerij. De bedoeling is dat deze dieren terug naar zee zwemmen en over tien jaar, als volwassen vis, terugkomen om zich voort te planten. In die tien jaar worden er maatregelen genomen om de leefomgeving voor steuren te verbeteren. Een volwassen steur kan wel zo’n 3,5 meter lang worden, 300 kilo wegen en tussen de 50 en 100 jaar oud worden. Het zou mooi zijn als er steuren vanuit de Rijn ook weer in de IJssel gaan zwemmen.
De IJssel in de kunst
De mooiste rivier van Nederland heeft in de loop der eeuwen veel kunstenaars geïnspireerd. Bekende schilders als Jan Voerman en Barent Averkamp hebben de rivier, de natuur en de prachtige wolkenluchten vastgelegd. Ook nu nog worden kunstenaars geïnspireerd.
Tot en met 27 september vindt de IJsselbiënnale 2023 plaats. Op verschillende plekken langs de IJssel worden er door 27 kunstenaars performances en andere ingrepen in het landschap gedaan. Onder de titel Grondtonen stelt de IJsselbiënnale aarde, bodem en grond centraal. Een (fiets)route van zo’n 100 kilometer voert je door de IJsselvallei, langs Hanzesteden, landgoederen, waterwerken en natuurgebieden. Onderweg zijn er kunstwerken te zien en activiteiten te beleven.
Sta zelf eens stil bij de IJssel, de altijd bewegende rivier. De IJssel en zijn omgeving is altijd anders, afhankelijk van het jaargetijde en de weersomstandigheden. De mooiste rivier van Nederland zal er hopelijk nog vele eeuwen zijn.
Eerdere artikelen in deze serie
De drie eerder verschenen afleveringen van de serie ‘De IJssel: de mooiste rivier van Nederland, altijd in beweging’ zijn op 1Zwolle te vinden onder de volgende links: deel 1, deel 2, deel 3.
