Wie over de Luttenbergstraat naar de Hanekamp rijdt zal zich vast eens hebben afgevraagd waarom er ooit twee kanalen, parallel aan elkaar zijn gegraven. Het ongeveer 1 kilometer lange, deels overwoekerde en doodlopende kanaal is een restant van het tijdperk dat Zwollenaren voor het eerst elektriciteit kregen.
In 1915 werd langs het Almelose Kanaal de eerste elektriciteitscentrale gebouwd. Die stond aan de Weteringkade op het huidige Enexis-terrein. Bij de laatste uitbreiding in 1948 werd het Koelwaterkanaal, parallel aan het Almelose Kanaal, gegraven met de uitmonding nabij de nieuwbouw in Weezenlanden-Noord.
De bouw van de allereerste kolencentrale in Zwolle duurde twee jaar. Deze werd ontworpen door gemeentearchitect L. Krook en de latere uitbreidingen waren ook van zijn hand. Hij ontwierp de panden in een moderne rationalistische architectuur die hij vond passen bij gebouwen met een industriële functie. In de jaren veertig ontstonden er uitbreidingen van P. J. de Gruyter.
Gaslamp was betrouwbaarder
In een artikel in Trouw van 12 december 1961, dat verscheen ter ere van het 50-jarig bestaan van de IJsselcentrale, werd de begintijd beschreven. In 1911 was al de N.V. IJsselcentrale opgericht om privatisering van het elektriciteitsnet te voorkomen en de bouw van een centrale in Zwolle mogelijk te maken. Men vond stroom in die beginjaren een griezelig iets. Je rook het niet, je zag het niet, maar je kon er wel een dodelijke schok van krijgen. Op 1 april, sommige Zwollenaren dachten dat het een grap was, liep de eerste stroom naar 42 huizen in Zwolle.
Het echtpaar Scholten was een van de eerste gebruikers. De heer Scholten had een schijnwerper ontworpen waar een ‘duizendkaarslamp’ in zat. Daarmee verlichtte hij zijn groentezaak op de hoek van de Grote Markt. Het gemeentebestuur vond de uitvinding van Scholten maar niets, de paarden zouden bang zijn voor het licht. De eerste afnemers waren ondernemers die elektrisch licht gebruikten om reclame voor hun zaak te maken. In die begintijd was elektrische verlichting nog niet voor iedereen. De gaslamp bleef nog een tijd betrouwbaarder.
Koelwaterkanaal en sportvelden
In een jubileumboek ter ere van het 60-jarig bestaan van de personeelsvereniging van de IJsselcentrale staat wat informatie over het Koelwaterkanaal. Het kanaal was noodzakelijk omdat de centrale uitbreidde met machine 8 en de daarbij behorende koelinstallaties.
Het kanaal liep vanaf de centrale tot aan het begin van het Jaagpad langs het Almelose Kanaal, waar het in uitmondde. Dit kanaal was nodig, zodat het door de centrale gebruikte water weer genoeg af kon koelen. Volgens de richtlijnen van de gemeente moest het kanaal op vastgestelde afstand parallel aan het Almelose kanaal lopen.
Op de tussenliggende grond was ruimte voor een voetbalveld met sintelbaan en een tennisveld. Deze velden werden gebruikt door de leden van de personeelsvereniging.
Oude centrale bleef nog lang operationeel
In 1955 werd een nieuwe centrale aan de IJssel, centrale Harculo, in gebruik genomen. De centrale Weteringkade zou nog jaren dienstdoen als reserve tijdens piektijden, in gevallen van storing of extra belasting elders in het land. Via het koppelnet kon de oude centrale zijn bijdrage aan de elektriciteitsvoorziening blijven leveren. Op 3 november 1980 startte de sloop van de centrale aan de Weteringkade. De klus werd negen maanden later afgerond.
